43211 lichtarski (55)

110 4. Potencji i dritlalaotć gołpodarca pmdłlębiontwa

intelektualny, dzięki któremu organizacja zyskuje tożsamość,. stabilność oraz zdolność do tworzenia i asymilowania postępu techniczno-organizacyjnego, niejednokrotnie bywa uznawane za bardziej zasadne niż inwestowanie w ziemię, budynki czy maszyny. W odróżnieniu od klasycznych zasobów przedsiębiorstwa, wyróżniającą cechą.kapitału intelektualnego jest to, że występuje on..również w postaci niematerialnej, niemierzalnej, niepoliczalnej, nie poddającej się klasycznej ewidencji księgowej ani jednoznacznej wycenie. Nic ulega lej zużyciu w trakcie wykorzystywania, a wręcz przeciwnie, ma zdolność do samoistnego podnoszenia swojej wartości i powiększania się; może być też używany jednocześnie w różnych miejscach i do różnych celów.

Kapitał intelektualny nie jest odkryciem ostatnich lat; już znacznie wcześniej byl uznawany za niekwestionowany potencjał i strategiczny zasób przedsiębiorstwa. Przeanalizowanie karier 30 światowych przedsiębiorstw, które istnieją w dobrej kondycji od ponad 100 lat, pozwoliło stwierdzić, że te „nieśmiertelne" firmy mają wiele wspólnego, mimo że działają w różnych krajach i różnych branżach [1]. Wspólną cecgą tych firm jest podejście do pracowników, których traktują jako podstawowe źródło sukoesu. Z łatwością wyzbywają się majątku trwałego, jeśli jest to konieczne ze względu na zmieniające się rynki, traktując zwalnianie pracowników jako rozwiązanie złe i ostateczne. Wspólna też wydaje się filozofia „nieśmiertelnych" przedsiębiorstw: ich celem jest stworzenie wspólnoty, która się rozwija i umacnia dzięki kumulacji wiedzy kolejnych pokoleń. Tworzą własną tożsamość, budują więzi z otoczeniem, uczą się i rozwijają.

4.2.2. Rodzaje kapitału intelektualnego

Kapitał intelektualny w przedsiębiorstwie, ze względu na swoją postać formalną, może występować jako kapitał osobowy: wiedza i umiejętności ludzi - lub w postaci bezosobowej: jako dokumenty powstałe w wyniku działania kapitału osobowego, Na postać bezosobową składają się zarówno dokumenty wypracowane w przedsiębiorstwie (np. regulamin, graficzna postać struktury organizacyjnej, patent, znak towarowy itp.), jak i dokumenty pozyskane z zewnątrz - licencja, pakiet franchisingowy, program komputerowy itp Podział kapitału intelektualnego na rodzaje przedstawia rys. 6.

Kapitał osobowy tworzą ludzie — właściciele, kadra kierownicza, pracownicy -o wysokich kwalifikacjach zawodowych, dużym zasobie wiedzy i unikatowych umiejętnościach, które to cechy wykorzystują w sposób twórczy na zajmowanych stanowiskach.

Zrf*.    .b«

Rys. 6. Rodmje kapitału intelektualnego t ,'cc(ju 2oLt) D Cr*f *X (\j.1 Zatem nie wszyscy zaangażowani w działalność przedsiębiorstwa stanowią jego kapitał intelektualny. Nic stanowią kapitału intelektualnego pracownicy, których rozległa wiedza, unikatowe umiejętności lub zdolność twórczego myT lenia, pozostają bez związku z wykonywaną pracą_{może to być np. mistrz zakładowego klubu szachowego wykonujący rutynowe czynności pakowacza czy konstruktor silników zatrudniony na etacie sprzedawcy w sklepie firmowym; również wysokiej rangi specjaliści, zatrudnieni zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. nic stanowią kapitału intelektualnego, jeśli ich praca nie tworzy bezpośrednio wartości rynkowej lub nic wprowadza postępu do sfery organizacyjnej). Zasób ludzki staje się kapitałem intelektualnym wtedy, kiedy w wyniku jego działań^-powstaje nowa wartość przynosząca przedsiębiorstwu wymierne korzyści ryn-kowŁ powitaie nnwv produkt, nowe rozwiązanie ekonomiczno-finansowe, nowa jakość lub nowatorskie rozwiązanie organizacyjne. .

Zróżnicowanie rodzajów aktywności intelektualnej powoduje, żc ludzie wybitnymi specjalistami zazwyczaj w jednej dziedzinie. Niezwykle rzadko spotyka się ludzi zdolnych pracować twórczo w wielu różniących się od siebie dziedzinach. W przedsiębiorstwie takie dwie różne dziedziny, wymagające różnych kwalifikacji, tn technika. i_ organizacja W obszarze dzialalnoici technicznej mianem kapitału intelektualnego określi się ludzi, dzięki którym powstają nowe produkty, tworzy się (i wdraża) postęp techniczny, kształtuje się nowa jakość produktu lub