44955 R III s 17

124 40 PRAC 8ADAWCZYCH, KTÓRE ZMIENIŁY OBLICZE PSYCHOLOGII

nadawczych i firm zajmujących się mullimediami w odpowiedzi na rosnącą presję ze strony społeczeństwa i organów legislacyjnych pracują nad zmniejszeniem nasilenia przemocy obecnej w mediach lub nad wprowadzeniem informacji dla rodziców - systemów oceny zawartości programu, gry czy strony internetowej, ostrzegających przed szczególnie dużym nasileniem przemocy.

Bandura jest bardzo często cytowany przez badaczy zajmujących się przemocą w mediach i modelowaniem zachowań. Jeden z artykułów na temat społecznych wpływów na dzieci wykazał subiektywny charakter przemocy w mediach (Funk i in., 1999). Badania te koncentrowały się na wiarygodności systemów oceny gier wideo i gier komputerowych. Autorzy ujawnili, że kiedy gry w oczywisty sposób pokazywały przemoc lub też jej nie pokazywały, ludzie, którzy je kupowali, zgadzali się z komercyjnym systemem oceny. „Natomiast - mówią dalej - duża niezgodność dotyczy zawartej w grach znacznej dawki przemocy podobnej w formie do tej, jaka występuje w filmach rysunkowych. Zalecenia obejmują uwzględnienie percepcji konsumentów w jednym całościowym, opartym na zawartości treściowej systemie oceny dla wszystkich mediów” (s. 283). Ten wniosek powraca w związku z dezorientacją ludzi spowodowaną różnymi systemami ocen obowiązującymi obecnie dla filmów, telewizyjnych programów rozrywkowych, gier wideo, płyt muzycznych itd.

Kończąc bardziej pozytywnie, badania Bandury dotyczące modelowania przemocy (agresji) były cytowane w artykule dokonującym przeglądu programów, których celem jest obniżenie nasilenia przemocy w szkołach (Johnson, Johnson, 1996). Autorzy donoszą, że uczniowie szkół podstawowych i średnich, którzy zostali przeszkoleni w zakresie rozwiązywania konfliktów wśród rówieśników i stosowania strategii mediacyjnych, w sytuacjach konfliktowych byli w stanie znajdować konstruktywne rozwiązania bez uciekania się do przemocy. Co więcej, kiedy inni uczniowie zaczęli naśladować zachowanie swoich przeszkolonych rówieśników, zmniejszyła się liczba konfliktów i koniecznych interwencji nauczycieli oraz znacząco spadla liczba zawieszeń w prawach ucznia spowodowanych dopuszczaniem się przemocy.

Bandura, A. (1965). Influence of models’ reintorcement contingencies on the acquisition of imitative responses. Journal ol Personalily and Social Psychology, 1,589-595.

Bandura, A„ Ross, D„ Ross, S. (1963). Imitation of film mediated aggressiue models. Journal ol Abnormal and Sodal Psychology, 66,3—11.

Funk, J„ Flores, G., Buchman, D„ Germann, J. (1999). Rating electronic games: Wolence in the eye ol the beholder. Youth and Sodety, 30(3), 283-312.

Hanratty, M., 0'Neil, E„ Sulzer, J. (1972). The effect of frustration on the imitation of aggression. Journal ol Personalily and Social Psychology, 21,30-34. http://www.ship.edu/~cgboeree/bandura.html (1998).

Johnson, D„ Johnson, R. (1996). Conflict resolution and peer mediation programs in elementary and secondary schools. Reyiew ol Educational Research, 66(4), 459-506.

4

INTELIGENCJA, POZNANIE I PAMIĘĆ

Dział psychologii zajmujący się tematami poruszanymi w tym rozdziale nazywa się psychologią poznawczą. Psychologowie poznawczy badają procesy umysłowe ludzi. Nasza inteligencja, zdolność złożonego myślenia i rozumowania, umiejętność przechowywania i odtwarzania symbolicznych reprezentacji naszych doświadczeń są tym, co powoduje, że ludzie tak bardzo się różnią od innych zwierząt. Naturalnie, nasz sposób robienia tego wszystkiego w ogromnym stopniu rzutuje na nasze zachowanie. Jednak badanie procesów umysłowych jest o wiele trudniejsze niż badanie obserwowalnych zachowań, dlatego potrzeba tu kreatywności i pomysłowości.

Omawiane tu badania zmieniły poglądy psychologów na nasze życie umysłowe. Pierwszy artykuł opisuje słynny eksperyment ujawniający efekt Pigmaliona, dzięki któremu wiemy, że nie tylko wyniki szkolne, ale i iloraz inteligencji u dzieci mogą być zależne od oczekiwań innych, na przykład nauczycieli. Druga praca badawcza, jedna z pierwszych w tej dziedzinie, dotyczy tego, w jaki sposób pracuje nasz umysł, kiedy wyrabiamy sobie sąd na temat innego człowieka, nawet gdy się z nim nie kontaktujemy w danej chwili, ani nigdy dotąd go nie widzieliśmy. W trzecim tekście zapoznamy się z jeszcze jedną przełomową pracą z dziedziny psychologii poznawczej, której autorzy badali sposób tworzenia umysłowych obrazów otaczającego środowiska, zwanych mapami poznawczymi. Czwarty artykuł przedstawia niedawne badania, które ujawniły, że nasza pamięć nie pracuje dokładnie tak, jak to sobie wyobrażamy. Analizuje również co z tego wynika dla relacji naocznych świadków.

DOSTAJESZ TO, CZEGO OCZEKUJESZ

Rosenthal, R„ Jacobson, L. (1966). Teachers' expectancies: Determinates of pupils' IQ gains. Psychological Reports, 19,115-118.

Wszyscy znamy pojęcie samospełniającego się proroctwa. To pojęcie można opisać następująco: jeżeli oczekujemy, że coś się zdarzy w pewien sposób, to nasze