46394 symbol023

46

r

zygzakowatej trójkątami (ryc. 3 b) nie zmienia kosmologicznego sensu wizerunku, gdyż w takiej postaci (wierzchołkiem ku dołowi) zaliczane są do identycznej, żeńskiej, kategorii symboliki (Kopaliński 1990, 431).

Niezależnie od trafności sformułowań dotyczących motywów fitomorficznych, które de facto wymagają odrębnego opracowania, potwierdzona została istota Potencjalności fenomenu sacrum akwa-tycznego w symbolice kosmologicznej. Oscyluje on pomiędzy sferą płodności ziemskiej i atmosferycznej, zaś warunki w jakich jedna z nich staje się dominującą nie rozwijają się ewolucyjnie (niebiańska - ziemska), lecz podlegają głębszym prawidłowościom, których będziemy poszukiwali w dalszej części pracy (np. zbieżność: KPL - k. łużycka okresu halsztackiego).

W zakresie powiązań akwatyczno - solarnych, w symbolice wizualnej nie występują już łatwo odróżnialne systemy opozycyjne. W okresie neolitu rzadkie są na naszych terenach symboliczne lub naturalistyczne wyobrażenia słońca na naczyniach (Szafrański 1987, 100-117). Spotykamy je obok motywów akwatycznych w grupie południowo-wschodniej KPL (ryc. 4).

Ryc. 4. Naczynie KPL z grupy południowo-wschodniej

Ćmielów, pow. Opatów (Gąssowski 1975, ryc. 20)

Innego typu kontekst występuje w rozbudowanej ornamentyce naczyń halsztackich grupy śląskiej k. łużyckiej. Pasma zygzakowate umieszczane są pionowo, niekiedy hieratycznie wobec centralnego motywu solarnego (ryc. 5.).

Ryc. 5. Naczynie k. łużyckiej z okresu Ha C-D

Wołów, m.p., cment. (Alfawicka 1970, tab. 26, ryc. 100)

Trójkąt zwrócony wierzchołkiem ku dołowi naczynia zaliczany jest do symboliki żeńskości, zaś skierowany wierzchołkiem ku górze, symbolizuje cechy męskie (Kopaliński 1990, 431). Na tej podstawie zauważyć można, jak konsekwentnie łączono ze sobą owe motywy (ryc. 6 a-d).

Ryc. 6. Motywy ornamentu naczyń k. łużyckiej (a-d) z okresu Ha C-D a - Jezierzyce, pow. Strzelin (Alfawicka 1970, tab. 16 a) b - Wrocław (ibidem, tab. 29 d) c - Wołów (ibidem, tab. 26 c) d - Oldrzychów (ibidem, tab. 20 c)

Wewnątrz schematu słońca umieszczano jedynie solarne trykwerty (ryc. 6 a, b) , zaś "żeński" trójkąt zawierał w sobie uzupełniający motyw solarno-męski (ryc. 6 c, d).

W aspekcie związków akwatyczno-solarnych stwierdzić więc można niezależność obu tych pierwiastków na naczyniu KPL, natomiast nadrzędność lub innymi słowy przesycenie, symboliki żeńskiej przez solarną w ornamentyce naczynia grupy śląskiej k. łu-