46504 wykłady z socjologii 13 2014 (70)

2013-11-25

Tezy:

Choroba jej przebieg wpływają na rodzaj relacji między lekarzem i pacjentem.

Relacje te należy rozpatrywać z perspektywy różnicy interesu i konfliktu między stronami interakcji.

Chory posiada własny system pojęć, wartości, celów i preferencji związanych z chorobą, może nie poddawać się władzy i autorytetowi lekarza.

Konflikt ten jest bolesny dla lekarzy bowiem godzi w jego „ego” jako eksperta od zdrowia i profesjonalisty.

Źródłem konfliktu może być niezgodnść potocznych wyobrażeń o chorobie w konfrontacji z wiedzą biomedyczną.

Choroba jako piętno- stigma - teoria naznaczania społecznego - etykietowania

( E. Goffman - symboliczny interakcjonizm; badania w szpitalu psychiatrycznym)

Teza: społeczeństwo, które próbuje sprawować kontrolę nad dewiacją przez narzucanie ludziom statusu dewianta oraz ograniczanie ich możliwości, produkuje dewiację.

Choroba podlega procesowi stygmatyzacji. Czynnikami wpływającymi na stopień stygmatyzacji są:

-    zakres domniemanej winy chorego za swój stan ( AIDS, alkoholizm),

-    widoczność kalectwa ( zniekształcone rysy twarzy),

-    nieprzewidywalność zachowań społecznych chorego ( choroby psychiczne),

-    nieodwracalność kalectwa.

Konsekwencje stygmatyzacji - kary o różnym zasięgu:

-    jednostka traktowana jest jako „gorsza”, „nieprzystosowana”, „inna”,

-    ewaluacja postaw lekarzy wobec chorób stygmatyzowanych, np. wobec chorych na HIV\ AIDS,

-    ostracyzm i niechęć lokalnych społeczności,

-    unikanie kontaktów, podejrzliwość,

-    istnienie zjawisk deprywacji.

Osoby opatrzone etykietą uznają, że najsłuszniejszym środkiem obrony przed presją otoczenia jest zachowanie zgodne z konsekwencją dewianta.

„ Społeczeństwa same mogą „ produkować” szaleństwo poprzez etykietowanie ludzi jako szalonych” ( Johnson)

Choroba jako źródło zależności

Zależność: funkcjonalno-strukturalna, intencjonalna, przyczynowa, społeczna.

Kiedy człowiek chory jest uzależniony od innych, np przewlekła choroba, kalectwo, stany wegetatywne, choroby psychiczne.

Niepełnosprawność: a \ fizyczna, b \ psychiczna

Zależność-odmienność-nasilenie kontroli społecznej:

*    rytualizacja kontaktów społecznych,

"etykietowanie,

"izolacja,

*    wykluczanie,

*    stres, depresja , apatia,

*    beznadziejność, czyny samobójcze , prośby o eutanazję.

Choroba jako adaptacja ( A. C. Twaddle)

Adaptacja to dynamiczna zdolność przystosowania się jednostek i grup ludzkich do zmieniających się warunków życia w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Adaptacja: biologiczna, psychologiczna, społeczna, kulturowa.

Choroba jest wielowymiarową rzeczywistością socjokulturową, psychologiczną i biologiczną pojawiającą się w konkretnych ramach cywilizacyjnych.

Fenomenologiczna koncepcja choroby Alfreda Schutza

Schiitz podkreślał, że interesuje się przede wszystkim procesami „ustanawiania znaczenia i rozumienia” zachodzącymi w jednostkach. Interesuje się głównie motywami „ażeby”

( subiektywnymi), mniej „ponieważ” - obiektywnymi.

„Wiem, że umrę i boję się śmierci. To podstawowe doświadczenie proponujemy nazwać fundamentalnym lękiem. (...) Z fundamentalnego lęku wyrastają liczne wzajemnie ze sobą powiązane systemy nadziei i obaw, pożądań i zaspokojeń, które każą człowiekowi (...) podejmować próby opanowania świata, przezwyciężania przeszkód, zamyślania projektów ich realizowania”.

(1932, Fenomenologia świata społecznego, 1967)

2