47151 Strona116

Tablica 73

Promień cząstek cm \	Prędkość opadania pod wpływem siły ciążenia ern/sek	Prędkość ruchów Browna cin/sek
HO'^1	1,2'10^-^1	2,0-10-^1
MO"^1	1,2-10"^4	6,3-10-^1
1-10"^1	1,2-10-^1	2,0-10^-8
l-10"^ł	1,2-10-^1	6,3-10-^1

wpływem prądów powietrza lub pod wpływem uderzeń cząsteczek Ńi odowiska i nie osiadają pod działaniem siły ciążenia. Dlatego też w celu zbadania własności fizykochemicznych dymu (optycznych, elektrycznych, adsorpcyjnych i innych) posługujemy się często komorą o szklanych ścianach, w której można wygodnie obserwować zachodzące w układzie procesy nie zakłócone konwekcyjnymi prądami powietrza. Niekiedy nawet dla lepszej izolacji termicznej komorę taką zaopatruje się w podwójne ścianki.

Najważniejsze jest ustalenie wymiarów cząstek dymu. Pomiary cząstek aerozoli przeprowadza się zazwyczaj pod mikroskopem. W tym celu cząstki aerozolu chwyta się na szklane płytki, po czym przegląda się je pod mikroskopem lub też wykonuje zdjęcie w celu obliczenia ilości cząstek w polu widzenia.

W celu oznaczenia stężenia cząstek w powietrzu wykorzystuje ultramikrofotometr B. Dierjagina i G. Własienki¹. Ilość cząstek oblicza się w mikroskopowo małej objętości, przez którą zasysa «lę aerozol; obraz obserwuje się w świetle odbitym.

0,8. W'⁴rm

Wy*. 50. Rozkład wymia-tów cząstek dymu chlorku amonu

Przyrząd ten pozwala w warunkach polowych oznaczyć stężenie aerozoli zawierających ponad 10 milionów cząstek w 1 cm³.

Ponadto w ostatnich czasach radzieccy uczeni opracowali metody oznaczania wymiarów i kształtów cząstek dymów (MgO, ZnO, AL,0_;{ i innych) za pomocą mikroskopu elektronowego.

Dodać należy, że w większości przypadków dymy i mgły stanowią układy zawierające cząstki różnych wymiarów (rys. 50).

Ważną rzeczą jest znajomość własności elektrycznych dymów i mgieł, a to dlatego, że od znaku i wielkości ładunku elektrycznego cząstek zależy trwałość aerozoli.

Aerozole — od momentu utworzenia ich — podlegają koagulacji.

Koagulacją aerozoli nazywamy zlepianie się cząstek dymu lub mgły. Owo zlepianie odbywa się pod wpływem siły wzajemnego przyciągania, a jeżeli prowadzi do powstania bardzo dużych cząstek, to kończy się śzybkim wypadnięciem cząstek z fazy gazowej. Jeżeli cząstki dymu posiadają ładunki elektryczne tego samego znaku lub też mają warstewkę zaadsorbowanego gazu, to ich zdolność koagulacji jest niewielka; brak ładunku lub obecność ładunków tego samego znaku ułatwia koagulację.

Cząstki dymu mogą uzyskać ładunek:

a)    przy tarciu o ośrodek gazowy;

b)    wskutek dysocjacji cząstek w momencie tworzenia dymu;

c)    przez pochwycenie jonów gazowych środowiska.

Do oznaczania znaku i wielkości ładunku cząstek aerozoli służy komora typu komory Millikena, w której za pomocą ultramikro-skopu mierzy się w polu elektrycznym strącenie cząstek z ładunkiem.

§ 2. WŁASNOŚCI OPTYCZNE AEROZOLI

Obecność w powietrzu stałej lub ciekłej fazy rozproszonej zmniejsza jego zdolność przepuszczania światła. Promienie świetlne napotykające dym lub mgłę częściowo przechodzą przez nie; znaczna ich część jednak zostaje pochłonięta lub rozproszona przez cząstki aerozolu.

Zjawisko rozpraszania światła przez cząstki aerolozu otrzymało nazwę efektu Tyndalla. Intensywność rozpraszanego światła mierzy się przyrządem noszącym nazwę nefelomelru*.

Dla dymów, których wymiary cząstek są większe od długości fali świetlnej, intensywność światła rozproszonego da się wyrazić wzorem :**

r

gdzie 7_r -r— intensywność światła rozproszonego, k — współczyn-_i_

* Opis budcrwy przyrządu można znaleźć w Encyklopedii Technicznej, P. Rebinder — Nefelometria.

** G. Gurewicz i G. P. Luczinskij: K woprosu o zawisimosti swietorazsiejanija w aerozoljach ot razmiera czastic i dliny wolny święta, ZFCh, t. III, 151, 1932.

235

1

B. Dierjagin i G. Własienko: Potoczno-ultramikrofotomietricze-ildj mietod dispiersjonnowo analiza, Kolloidnyj żurnal, t. XIII, .nr l itr 249—55, 1951.