4

t£o-> n iito (,'■£-_V

Unlkojqca

WJt

»w rodzicielskich

właściwych

OiJlrqcajqCo

nawiee*^

Atog/w i

itetutufa*

kc™<enho&[ś.

, vc(nw*{

Rys. f7.\ Model lypcflogil poą

'    ]    * niewłaściwych

4(kO\H

z nim, darzy je zaufaniem jfi swobodą oraz uznaje jego prawa i miejsce w rodzinie bez przeceniania czy niedoceniania jego roli. Poszczególne z tych postaw mogą jedynie występować w różnym nasileniu u różnych osób: np. kłoś bardziej współdziała z dzieckiem, inny daje mu większą swobodę, jeszcze inny kładzie większy nacisk na demokratyczne współżycie w rodzinie.

Przy wyróżnieniu podanych właściwych postaw jako odrębnych głównych typów pomogła także analiza głównych typów niewłaściwych postaw rodzicielskich, które jako „nieprawidłowe", „zakłócające” wzajemne stosunki między rodzicami i dziećmi narzucają się obserwatorowi z większą siłą i są łatwiejszym obiektem do analizy.^Jak możemy odczytać z podanego modelu, każdej z wyróżnionych^-'postaw prawidłowych odpowiada przeciwna jej postawa nieprawidłowa, a więc akceptacji — odtrącenie, współdziałaniu — unikanie, rozumnej swobodzie — nadmierne ochranianie, uznaniu praw — zbytnie wymaganie, zmuszanie, korygowanie. Jak widzimy, poszczególne postawy właściwe i niewłaściwe tworzą przeciwstawne pary, co ma znaczenie przy oddziaływaniu na postawy rodzicielskie, jak to wykażę w końcowej części pracy.

. Równocześnie, jeśli zestawimy rys. 6 i 7, to okaże się,

że lewa strona obrazuje niewłaściwe postawy rodzicielskie, powstałe na podłożu nadmiernego dystansu uczuciowego wobec dziecka, a prawa — uformowane na podłożu nadmiernej koncentracji uczuciowej na nim. Natomiast góra prezentuje postawy związane z dominacją, a dół — postawy związane z uległością rodziców.

Prawidłowy kontakt z dzieckiem kształtuje się dzięki zrównoważeniu.uczuciowemu rodziców. Należałoby wpisać je na rys. C w środku skali emocjonalnego stosunku do dziecka oraz w centrum rys. 7, w kole, na którego obwodzi^ zostały umieszczone prawidłowe postawy.

Obecnie zajmiemy się charakterystyką niewłaściwych lypostaw rodzicbiskich, oznaczonych na naszym modelu na ‘ wierzchołkach kwadratu. Jak już wspominałam, na każdą z głównych postaw nieprawidłowych składa się szereg postaw cząstkowych. Każda z cząstkowych postaw, wchodzących w skład głównej, obejmuje pewne charakterystyczne dla niej zachowania rodzicielskie. Zanim przedstawię je w zarysie, dodani tylko, że wyróżnienie postaw cząstkowych nie tylko umożliwia opis typu niewłaściwej postawy, ale także stanowi jedną z podstaw do jej rozpoznania, a więc diagne

X.

ił...

■</

•/

(

9 Przy badmfćł-nyrrtjrdystansie luczuaowym, i dominacji ■ fo<fzre<$'#7mamy do czynienia z postawą-odt^ącając^ .dzicc-ko. Dziecko jest odczuwane jako"cięzar i .mpj^adKoJrodzicc gosjukują zakładu, .który, by, przejął ich.obo.wiązly i uwolnił od tej niewygody, ograniczającej np. ich swobodę lub możność' Vóbieru?śzybkiej kariery. Nici lubią' dziecka i nie-tyczą‘go sobief żywią wobec niego uczucie rozczarowania, zawodu i 'urazy.' Opiekę nad nim uważają za odrażającą lub przekraczającą ich siły. Na postawę odtrącającą składają się takie komponenty, jak nićokażyyfanic uczuć#do- . żytywnyerf. a nawet demonstrowanie negatywnych.~deza^ itą j: otwarta: krytyka dziecka^podejście"'dykbitófskieT‘

Hopuszczające go do głosu i~nie wnikające w motywy

jego Mchbwanla~czy potrzeby^Kięrowanie dzieckiem przy pomocy rozkazów i ._tprzylćręcania~śruby”..* (co zresztą wy-. -----^:-£malnego nakładu sil i czasu ze silony rodziców!

zastraszanie.

_WiL jakichkolwdsk-pożyły wów dziecka i ..marginesu^,,_to-lerancji dja iego niedociągnięć, hraku zdolności, wad ifd. i Przy i\admiernym dystansie- uczuciowynyrodziców wo-

61