50805 P5170238

242 Rozdział 8

(to stanowisko, które i ja podzielam)”¹. Autorka podkreśla zainspirowanie koncepcjami Foucaulta jako podstawą dla jej rozumienia ciała jako kulturowego tekstu: „[...joczywiście jesteśmy osadzeni w jązyku. Jesteśmy także stworzeniami z fizjologią, która nas limituje. Zgódźmy sią, że nie możemy ‘wydostać sią poza’ historycznie nawarstwione dyskursy i reprezentacje ii. .j”².

W początkowym okresie budowania swej teorii Bordo podążała tym samym co Butler śladem, a ich drogi rozeszły sią w momencie przejścia do analiz praktycznych konsekwencji „tekstualnego” rozumienia „materialności” ciał. Bordo stanowczo podkreśla, że w centrum feministycznej teorii stanąć powinna bardziej „realnie” pojmowana materialność ciała, że nie można jej traktować wyłącznie jako metaforą. Ciało bowiem - i tu podąża także za Foucaultem - jest „bezpośrednim miejscem społecznej kontroli”, a więc i miejscem oporu³.

Swoje zadanie jako filozofki feminizmu końca XX wieku Susan Bordo widzi m.in. w zachęcaniu innych filozofek do wprowadzania konkretnego ciała do ich bardzo abstrakcyjnych, teoretycznych prac o ciele. Ale przede wszystkim jej rola to pomoc kobietom - poprzez wyjaśnianie, reinterpretacje i rewaluacje ciał dotkniętych kulturowymi patologiami (takimi jak anoreksja i bulimia). Analizy Susan Bordo są wyjątkowo dobrym przykładem transponowania i stosowania abstrakcyjnych teorii do praktycznych rozwiązań.

teoria QUEER A KORPORALNY FEMINIZM

W obliczu pojawienia się nowej, teoretycznie uzasadnianej, kategorii seksualnej ąueer (odmieniec i rebeliant) nie można w rozważaniach nad (korporalnym) feminizmem pominąć i tego fenomenu. Teoretyczki feminizmu i teoretyczki queer (choć niektóre autorki przyznają się do przynależności do obu nurtów równocześnie) pozostają w stosunku do siebie w mniej lub bardziej nasilonym konflikcie teoretycznym (do tego problemu wyraźnie ustosunkowuje się Butler⁴). Feminizm ma wątpliwości co do częstej na gruncie teorii queer negacji użyteczności kategorii rodzaju [gender], ponieważ stanowi to zagrożenie dla jego platformy działania, zaś teoria queer poddaje krytyce feminizm za jego totalizujące i ograniczające metateorie („wielkie narracje”).

Termin „queer” używany wcześniej wyłącznie w pejoratywnym znaczeniu, w sensie: dziwaczny, nienormalny czy cudaczny, zaczął na początku lat 90. funkcjonować jako narzędzie prowokacyjnej, ironicznej samo-identyfikacji: ,Jestem queer i to lubię”, czy „jestem queer i przyzwyczaj się do tego”. Tak zaczęła się określać grupa osób odstępujących od norm tradycyjnie rozumianej (praktykowanej) seksualności, czy tylko popierających takie praktyki, w ramach formułującego się Queer Nation⁵. A tak ujęła to Rosemary Hennesy:

1

   S. Bordo, Uńbearable Weight. Feminism, Western Culture, and the Body, Berkeley 1993, s. 288.

2

   S. Bordo, Twilight Zones. Hidden Life ofCultural Images from Plato to O.J., Berkeley, Los Angeles, London 1997, s.189.

3

   S. Bordo, The Body and the Reproduction ofGender, w: A. Jaggar, S. Bordo (red.), Gender/Body/Knowledge, Rutgers University Press 1989, s. 13.

4

   J. Butler, Gender as Performance. An lnterview with Judith Butler, „Radical Philosophy” 1994, no. 67, s. 32.

5

   J Miziehńska, autorka pionierskiego studium teorii ąueer w języku polskim, tak objaśnia genezę i współczesny sens określenia „ąueer”: „Od 1990 roku słowo ąueer stało się synonimem określającym różne mniejszości seksualne, które były wykluczane w ramach wcześniejszych kultur gejów-sko-lesbijskich. Stąd sam termin z definicji ma pozostać otwarty, przeinaczający jakiekolwiek granice grupowe, odrzucający sztywne seksualne kategorie

i włączający zarówno gejów i lesbijki, jak też biseksualistów, transseksuali-stów, transgendeiystów, drags, ale i heteroseksualistów - krótko mówiąc, wszystkich buntujących się przeciwko normalizującym zachowaniom, odrzucających społeczne etykietowanie i hierarchizowanie zachowań seksual-