51243 Zdjęcie0236 (4)

Czy nnikhamującyluteinizację — LI (ang. luteinization inhibitor) i czynnik pobudzający, i u t cj n ijt a-C.j ę *.— L S^Jang. luteinization stimulator). Pojęcie luteinizacji dznaćza morfolpgi.czne.i funkcjonalne, przekształcenia-jajnikowych _Jcpmórck .pęcherzykowych prowadzące do powstania z nich komórek iuteinowych właściwych ciałka ż6łtegp,_

Czynnik Ll fm.cz. 130000—500000) występuje w płynie pęcherzyków małych, zaś czynnik LS (m.cz. ok. 60000) w płynie pęcherzyków dużych. Przypuszcza się, że obie substancje mogą być wytwarzane przez komórki ziarniste (pęcherzykowe). Z wykryciem tych czynników wiąże się sformułowanie jednej z teorii tłumaczących losy pęcherzyków jajnikowych i ich drogi do osiągnięcia pełnej dojrzałości i owulacji lub do zaniku. Miałyby one zależeć od wzajemnej proporcji czynników pobudzających i hamujących luteinizację.

pęcherzykach przeznaczonych do osiągnięcia pełnego rozwoju i owulacji czynjiiki.pobudzająęe luteinizację prze->yą jalyby nad czynnikami hamu jącymi. Odwrotnie byłoby w'j}ęćbwzykaęh,, |jte^Tałyby zanikać. Przewaga czyn-’ 'ników pobudzających luteinizację nad czynnikami hamującymi moglaby.ppwod.ować.większą wrażliwość komórek pęcherzyka na działanie.,hormonóyt.&ónadotropowych^ (folitropina i lu tropi na), co z kolei mogłoby pro wadzić" 36 wytwarzania dużej ilości estrogenów i zwiększenia w płynie pęcherzykowym ich względnej zawartości w stosunku do androgenów. Wiadomo bowiem, że płyn pęcherzyków, które ulegąjŁpgłnęjnu.-ŁOZftojflwi i owulacji zażera, prze-^w4gęj^°Bępów nad androgenami, natomiast w płynie pęcherzyków, które podlegają ątrezji znajduje się więcej androgenów.

Regulacyjne białka pęcherzykowe

—    F R P (ang. follicułar regulatory proteins). Mają masę cząsteczkową ok. 12000—15000. Wytwarzane są prawdopodobnie przez komórki pęcherzykowe. Obecność tych substancji stwierdza się również w płynie pęcherzyków przedowulacyjnych. Postuluje się, że są one wytwarzane przez najsilniej rozwinięty pęcherzyk i zmniejszają wrażliwość słabiej rozwiniętych pęcherzyków na działanie gona-dotropin. Białka te hamują szczególnie silnie pobudzaną przez folitropinę aktywność aromatazy (przekształcającej androgeny w estrogeny) i rozwój pęcherzyków. Działania tych substancji nie należy mylić z FSH-BI, ponieważ pęcherzykowe białka regulacyjne nie hamują przyłączania folitropiny do swoistych dla niej receptorów. Obecność regulacyjnych białek pęcherzykowych wykazano między innymi u ludzi.

Do substancji działających miejscowo w jajniku należy także omawiany wcześniej czynnik hamujący dojrzewanie owocytów (OMI). Sądzi się, że również liczne inne czynniki mogą wpływać modyfikująco na funkcje jajnika na zasadzie działania mechanizmów parakrynii i autokrynii. Bierze się pod uwagę tak różne substancje, jaki czynniki mitogenne i wzrostowe (czynnik pobudzający wzrost fibro-blastów — FGF, czynnik pobudzający wzrost naskórka

—    EGF, plytkopochodny czynnik wzrostu — PDGF, insulina i insulinopodobne czynniki wzrostu — IGF, czynniki angiogenetyczne), neuroprzekaźniki (np. katecho-laminy, substancja P, peptyd rozszerzający naczynia

—    VIP), hormony części nerwowej przysadki (ocytocyna i wazopresyna), pochodne kwasu arachidonowcgo, gona-doliberynopodobny peptyd, (i-endorfiny, oraz wspomniane wcześniej; hormony steroidowe, rclaksyna, zasady puryno-we i pirymidynowe. Omówienie roli tych czynników przekracza ramy niniejszego rozdziału.

22.2.2.

Jajowód

Jajowód (tuba uterina) jest długim, cienkim przewodem mającym ok. 12-r-lS cm długości i 1 cm średnicy. Przymocowany jest do ścian miednicy za pomocą krezki jajowodu (mesosalpinx). Składa się z czterech części:

1)    lejka jajowodu (uifundibulum tubae uterinae), którego ujście brzuszne (ostium abdominale tubae) jest postrzępione i tworzy strzępki jajowodu (fnnbriae tubae), które w czasie owulacji przylegają do jajnika;

2)    bańki jajowodu (ampulla tubae uterinae)—najdłuższej i najszerszej części jajowodu;

3)    pieśni jajowodu (isthmus tubae uterinae) — krótkiej, wąskiej o średnicy ok. 2—3 ram;

4)    części macicznej (pars uterina), nazywanej również śródścienną — przebiegającej w ścianie macicy i przez ujście maciczne jajowodu (ostium uteriniun tubae) otwierającej się do jamy macicy.

Ryc. 22-18. Przekrój poprzeczny jajowodu z widoczną błoną śluzową (1), błoną mięśniową (2) oraz błoną surowiczą (3) (pow. 140 x).

Ściana jajowodu ma budowę warstwową (ryc. 22-18), Posuwając się od światła narządu w kierunku zewnętrznym można w niej wyróżnić:

1)    błonę śluzową (tunlca mucosa);

2)    błonę mięśniową (tunfca muscularisJ; .

3)    błonę surowiczą (tunica serosa).

22.2.2.1.

Błona śluzowa jajowodu

Błona śluzowa jajowodu składa się z leżącego na jej powierzchni nabłonka, błony podstawnej (membrana basa-lis) praż blaszki właściwej błony śluzowej (lamina propria mucosae).

Pokrywający błonę śluzową jajowodu nabłonek jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym (ryc. 22-19),