51946 kem40

Gjuki 80

fragment XV pieśni eposu Kaleuipoeg, zapożyczyła tradycja estońska.

Nie jest wykluczone, że skandynawscy Germanie gwałtowny (i niebezpieczny!) przybór wód lądowych wyjaśniali oddawaniem moczu do rzek przez olbrzym ki. Przypuszczenie takie zdaje się wspierać fragment staroetldaicznej Kłótni Lokiego, w którym Loki wulgarnie (jak na trickstera przystało!) próbuje obrazić —> Njorda:

Córki    Hymira [t j. olbrzymkij używały cfę

jako nocnika I szczały ci prosto w gębę.

(Chodzi o to, że rzeki wpływają do morza; Njórd został tu potraktowany jako personifikacja morskich wód przybrzeżnych, jednej ze swoich domen).

Niebezpieczna przeprawa przez rzekę (wodę; zob. Aurwandil) znana jest z Księgi królewskiej Ferdousiego (Giw, Ferengis i Kej Chosrow przekraczają Dżejhun) i kojarzy się z Odyseuszem przepływającym między Skyllą i Charybdą, o czym prawi Homer w XII pieśni Odysei. „Superheroiczny*' wariant tego motywu stanowi niewątpliwie opowieść o walce bohatera z upostaciowaną rzeką: tak, według XXI pieśni Iliady, Achilles zmagał się ze Skamandrem. Ze względu jednak na charakter pary tworzonej przez Thora i Lokiego (wojownik i irickster) najbliższa północnogermańskiej opowieści wydaje się wersja zawarta w ose-tyńskim eposie o Nartach, gdzie rzekę konno przepływa Soslan i uczepiony końskiego ogona Syrdon.

GjUKI (Gjuki), O słabo znany władca Golów, małżonek —> Grimhild, ojciec —> Gun-nara, —> Hogniego², —> Gudrun oraz Gull-rdnd, ojczym —> Gudthorma, eponim królewskiego rodu —> Gjukungów zwanych też —> Niflungami (Hniflungami).

Historycznym pierwowzorem Gj u kiego był władca Burgundów (nie Gotów!) Gil lica. Tradycja miesza tu ze sobą dwa najbardziej znaczące dla germańsko-skandynaw-skiej epiki ludy południowogermańskic, Gotów' i Burgundów.

© Wnuk Gjukiego¹, najmłodszy syn —> Hogniego² i —> Kost bery, brat —> Solara i Snawara. Ze względu na młody wiek nie wziął udziału w ostatniej wyprawie ojca, braci i stryja, —» Gunnara, na dwór —> At lego-, żegnał ich tylko dobrym słowem. Z całą pewnością właśnie Gjuki jest nie wymienionym z imienia synem Hogniego, wedle Młodszej Eddy (Język poezji) pomagającym stryjence —> Gudrun w —> zemście na At lim. Być może ów Gjuki jest tożsamy zegnanym skądinąd, a określanym tylko rodowym mianem Niflung/fIniflung, wspóhnścicie-lem mordu na Gunnarze i Hógnim.

GjUKUNGOWIE (Gjukungar), wywodzący się od —» Gjukiego¹ gocki ród królewski znany też jako —> Niflungowie (Hniflun-gowie), bohaterowie w dwóch pokoleniach. Pierwsze (starsze) z nich tworzyli —» Gun-nar, —> Hógni², Gullrond i -» Gudrun, drugie (młodsze) zaś —> Swanhild, —> Hani-dir i Sorli, —» Erp², —> Solar i Snawar, -> Gjuki- i nieznany z imienia młodzieniec określany rodowym mianem Niflung (Hnif-lung), o ile nie jest on po prostu identyczny z Gjukim². Gjukungowie wyginęli w tragicznych okolicznościach wywołanych klątwą ciążącą na skarbie -» Andwariego, będącego w łasnością rodu po śmierci -> Si-gurcla. Nie są tylko znane okoliczności śmierci Gullrond, Gjukiego² i Niflunga.

I Iistorycznymi pierwowzorami Gjukun-gów byli Gibikungowic, władcy burgundz* kiego (nie gockiego!) królestwa nad środkowym Renem, w okolicach Yangionuni (dzisiejszej Wormacji). Północnogermańska tradycja o zagładzie Gjukungów, zawarta w staroeddaicznych tekstach Zamordowanie Niflungów, // i /// Pieśń o Gudrun, Płac: Oddrun, Pieśń o Atlim i Grenlandzka pieśń

0    Atlim, a także wersja południowogertnań* ska tejże tradycji znana z Pieśni o Nibeluw gach, mają swoje realne podstawy w dwu* krotnym rozbiciu Burgundów w latach 433

1    436 najpierw przez Aecjusza, a później przez sprzymierzonych z nim Hunów At tyli (zob. Atli²), co położyło kres istnieniu ich nadreńskiego królestwa. Zob. Gunnar.

GLAD: zob. Skinfaksi.

GLADSHEIM, GLADHEIM (Glaósheimr, Gla dheimr - „ Do m os two Radość i"), jeden i. dwóch (obok —> Walaskjólfu) znajdujących się w —> Asgardzie pałaców —> Odina. Przed wejściem do Gladsheimu rósł złoty gaj —» Glasir, a główną komnatą (hąlt) budowli była —> Walhalla.

GLASIR (Glasir - „Błyszczący”), znajdujący się w —» Asgardzie u wejścia do —> Gladsheimu najpiękniejszy z gajów (lundr) znanych ludziom i bogom. Liściaste i iglaste drzewa w nim rosnące były złote.

GLAUMWÓR (Glaumyąr), mądra i dobra małżonka —> Gunnara, poślubiona przez niego po śmierci —> Brynhild i nieudanych z przyczyny —> Al lego~ swatach do królewny Oddrun. Nie dała mężowi potomka. Trapiona złowieszczymi snami próbowała odwieść go od przyjęcia podstępnego zaproszenia Atlego na huński dwór, ale jej przeczucia nie przekonały wojownika (zob. Kost bera). Odprowadzając Gunnara i —> Hogniego- wymogła na —> Wingim złożenie przysięgi, która niestety okazała się fałszywa, że zaproszenie króla Hunów nie kryje podstępu. Odjeżdżających na zawsze pożegnała tak pięknie, że nawet nieugięty Hógni uznał za stosowne odpłacić jej serdecznym słowem.

GLEIPNIR (Gleipnir), wykonany przez -» karły (ciemne —> alfy) na zamówienie ->Skirnira magiczny sznur, którym bogowie związali wreszcie potwornego wilka -> Fenrira po dwóch nieudanych próbach z żelaznymi łańcuchami, —> Ladingiem i Dromim. Gleipnir był delikatny jak jedwabna tasiemka, a sporządzono go z sześciu elementów: hałasu kocich kroków, kobiecej brody, korzeni gór, żył niedźwiedzia, oddechu ryby i śliny ptaków.

Mit ma charakter etiologiczny, wyjaśnia bowiem, dlaczego nie słychać stąpania kota, dlaczego kobiety nie mają zarostu, dlaczego górom brakuje korzeni, dlaczego niedźwiedzie pozbawione są żył (stare myśliwskie przekonanie), dlaczego ryby nie wypuszczają pyszczkiem powietrza i dlaczego nie istnieje ptasia ślina - wszystkie te elementy karły po prostu zabrały do spo-r ząd ze i ń a GI e i p n i r a.

GLEN (Glenr - „I lśnienie”), nieznany bliżej śmiertelnik, olbrzym (mi), małżonek —> Sol, być może ojciec nowego (przyszłego) Słońca (sóD, które po —> Ragnaróku „chodzić będzie drogami matki”.

GLITNIR (Glitnir - „Błyszczący”), należący do —> Forsetiego pałac w siedzibie bogów, —> Asgardzie. Ściany i kolumny tej budowli wykonane były ze złota, dach natomiast ze srebra. Zapewne Glitnir jest architektoniczną wersją zorzy polarnej.

GNA (Gna), jedna z —> Asynij, posłanka —> Frigg i —> Freyji dosiadająca niezwykłego rumaka —> Hofwarpnira. Najsławniejszą jej misją było dostarczenie —» Rerirowi jabłka płodności.

GNEIP: zob. Greip².

GNIPAHELLIR (Gnipahellir), strzeżona przez potwornego psa —» Garma jaskinia prowadząca do —> Niflheimu.

Wspólne dla eschatologicznych wyobrażeń Indoeuropejczyków przesunięcie krainy zmarłych z płaszczyzny ekumeny w dół (zob. kosmologia) spowodowało, że naturalną konsekwencją stało się rozpowszechnione przekonanie, iż jaskinia stanowi wejście do Podziemia. Znana wielu antycznym pisarzom tradycja utrzymywała, że przez grotę na lakońskim przylądku Tajnaron Herakles wyprowadził / Hadesu na światło dzienne Cerbera, a Irlandczycy jedno z wejść do świata pozagrobowego łączyli ze sławną jaskinią Cruachan (identyfikowaną z Owe-nygat - „Kocią Jaskinią”), przez pisarzy chrześcijańskich nazywaną „Wrotami Piekła”.

GNITAHEID (Gnitaheiór), lokalizowane w Westfalii wrzosowisko, na którym smok —> Fafnirżył po ojcobójstwie (zob. Hreidmar).