54145 skanuj0094 (18)

DYLEMATY WIEJSKIEJ TURYSTYKI KULTUROWEJ

Tabela 2. Kultura ludowa i masowa

Kultura ludowa

Kultura masowa

1. Regionalna

2. Bezpośredni przekaz ustny

3. Spontaniczna

4. Nastawiona na uczestnictwo

5. Wspólnotowa

6. Systemowa, wieloznacząca

7. Wiejska

8. Adresowana do określonego odbiorcy

9. Mało zmienna, wolny przepływ informacji

1. Powszechna

2. Mechaniczne środki przekazu

3. Skomercjalizowana

4. Zabawowa, bierna

5. Rodząca samotność

6. Zhomogenizowana

7. Miejska

8. Nastawiona na średniego odbiorcę

9. Szybko zmienna, duża ilość informacji

Źródło: Robotycki Cz. (1985)

Jak zauważa K. Radlińska (1940 w: Jastrzębski 1980; 139) „Chwała (wsi) nie jest dość silna by przeciwdziałać wpływom cywilizacji wielkoprzemysłowej”. Współcześnie podejmowane są starania mające na celu zachowanie indywidualnego charakteru kultury wsi, jednak, jak zauważają dwaj polscy autorzy, kultury tradycyjnej nie da się animować jeśli zrezygnują z nie jej nosiciele” (Bednarek, Omelaniuk 1997).

Dobrym przykładem komercjalizacji kultury wsi jest współczesna twórczość ludowa. Jak oblicza A. J. Omelaniuk (2002), w Polsce działa około 6000 twórców uznawanych za „ludowych”. Jest to twórczość, na co wskazywała już w 1976 roku K. Zawistowicz-Adamska, uprawiana głównie na potrzeby z zewnątrz, dostosowana do wymagań odbiorcy pochodzącego z innej rzeczywistości kulturowej. Współczesnym przykładem może być szeroko komentowany w mediach przypadek wzbogacenia przez część koniakowskich ludowych koronczarek kolekcji wytworów o frywolną bieliznę.

Jak zauważył w 1997 r. M. Czerwiński Jest pra wdopodobne, że specyficzność wsi nie wymaga już dzisiaj tradycyjnego folklom, ale polega na tym, że to, co tu powstaje (...) jest w zasadzie przeznaczone do „konsumowania na miejscu” i dopiero wtórnie może mu się przytrafić kariera o zasięgu szerszym (np. wskutek okazanego przez telewizję zainteresowania)” (Czerwiński 1997; 7). Nie jest to, zdaniem autorki niniejszych rozważań, stwierdzenie w całości prawdziwe, gdyż obecnie często mamy do czynienia z „produkcją kultury” pod wpływem zewnętrznego zapotrzebowania. „Kariera” danego fragmentu kultury nierzadko jednak rozpoczyna się od dostrzeżenia go z zewnątrz i nadania mu w ten sposób nowego kontekstu.