54158 Untitled5 (6)

1. Główny nurt ekonomiiXX wieku: spór o metodę czy wartości?

Oczekiwania nie są jednak niezmienne. Przewidywanie zmian polityki gospodarczej przez podmioty gospodarcze wpływa na proces podejmowania decyzji, co z kolei zmienia warunki początkowe i sprawia, że polityka optymalna w okresie wyjściowym nie spełnia już warunków optymalności. Jeżeli rząd me musi przestrzegać reguł i nie jest zobowiązany do realizacji przyjętego początkowo planu, to będzie zmieniał swoją politykę odpowiednio do zmieniającej się sytuacji, a racjonalne podmioty gospodarcze, przewidując możliwą zmianę reguł działania rzą u, rewidują swoje decyzje i uniemożliwiają osiągnięcie celów założonych przez polityków. Efektem gry toczącej się między władzami a podmiotami gospodarczymi jest inflacja i generalne zwiększenie niepewności gospodarowania [Snowdon, Vane, Wynarczyk, 1998, s. 220]. Kydland i Prescott wyciągają stąd wniosek, że najlepsza jest polityka gospodarcza oparta na stałych zasadach i wiarygodności.

Niespójność optymalnych decyzji w czasie nie jest jednak związana jedynie z realizacją dyskrecjonalnej polityki ekonomicznej. Niespójność w czasie dotyczy także decyzji podejmowanych przez konsumentów. Jest to podejście rozwijane na gruncie ekonomii behawioralnej. Warto zauważyć, że o ile koncepcja niespójnej w czasie optymalnej polityki dostarcza argumentów przeciwko ingerencji państwa, o tyle niespójność w czasie decyzji konsumentów może być argumentem za polityką państwa prowadzącą do ograniczenia wyborów konsumenta .

1.4. Ku nowemu paradygmatowi?

Rozwój ekonomii jest wynikiem wielu czynników. Ekonomia - jak każda dyscyplina naukowa - z jednej strony rządzi się wewnętrzną logiką rozwoju z drugiej zaś podlega wpływom osiągnięć i tendencji panujących w innych dziedzmac nauki. Nie ma dużej przesady w stwierdzeniu, że bez Smitha me byłoby Ricarda, bez Keynesa - Friedmana, a bez Friedmana - Lucasa [Blaug, 2001, s. 156]. W dru giej połowie XX wieku ważnym czynnikiem decydującym o kierunku rozwoju ekonomii była swoista gra interesów ekonomicznego środowiska naukowego tocząca się w warunkach braku konkurencji. Środowisko to uznało, iż jego prestiżowi najlepiej służy naśladowanie w badaniach ekonomicznych matematyki jako wzorca poznania naukowego. Ponieważ popyt na wiedzę ekonomiczną jest określany

2i Przykładem niespójności w czasie optymalnych decyzji jest postępowanie palacza pragnącego rzucić nałóg. Stojąc wobec konieczności rezygnacji z doraźnej przyjemności palenia na rzecz długoterminowej ^korzyści, wynikającej z niepalenia, palacz pomniejsza znaczenie -tychmias ow J decyzji i odkłada decyzję rzucenia nałogu na jutro. Ponieważ brak samokontroli prowadzi do nieustannego odkładania decyzji, zachodzi konieczność stworzenia dodatkowych bodzcow, przechylających szalę na korzyść decyzji zaprzestania palenia. Takich bodzcow me “y rynek, może natomiast je stworzyć państwo, zwiększając opodatkowanie papierosów [Gruber, 2003, s. 19J.

\

przez tych, którzy tę wiei jemnego wspierania się i t W końcu ubiegłego w zmianami ekonomicznym szej otwartości profesji eki to związane z koniecznośi Ujawnił się bowiem najistc nych - przełomowe wyda w Europie Centralnej, rozp su transformacji do gospod. nia wynikające z terroryzn między gospodarką a polit uwarunkowań gospodarow malizowanej ekonomii.

Ekonomia - skoncent cych znaczenia polityki mc wobec konieczności rozszen gospodarki. Przedmiotem za nych. Pojawiły się symptom; syjnych nurtach ekonomii: i kańskim instytucjonalizmie James Buchanan, Ronald Co że nowe podejście znajduje Zaczęto doceniać, z jednej str nomicznej, z drugiej - znaczę tywności gospodarczej. Do gł cesy gospodarcze na szerszej nawiązują w istocie do idei el intelektualną więź z ekonomi nowy, nie w pełni jeszcze zdef nomii instytucjonalnej (NE1 w ten sposób podkreślić odmi< najbardziej zaś do zaistnienia Głównym powodem zn; ekonomii było wprowadzenie i nowe spojrzenie na problem nie jako teoremat Coase’a²³. 1 i atrakcyjnej formie przekazu

²²    Analizę rynku badań naukov dził Thomas Mayer [1996, s. 24].

²³    Problem ten stanowi przedmi

38