56679 skanuj0003 (455)

nie na i trak-vności n e się Termin v edzy mości strony dziale) Drawę za się tuacja) 3 miarą ) czasu : s czy icza się 'eakcję lału do cją nie lera się

pamięć ^pamięć 3 przez mu do w wy-m tego zwania pamięć dziemy ti, przy miu do tności. selek-l kolei hostkę . okość czywi-

unków

zeniem

sługują

zględu

na dostępność w języku polskim wielu prac poświęconych problematyce uczenia się w ujęciu amerykańskiej psychologii behawiorystycznej lub neobehawiorystycznej (por. Kimble, 1968; Dollard i Miller, 1967; Hilgard,

1 967; Mednick, 1 967; Mowrer, 1 959, 1 960) w niniejszym rozdziale ograniczymy się tylko do skrótowego przedstawienia tej problematyki. W rozdziale pt. „Pamięć” zajęliśmy się omówieniem tych eksperymentów i teorii, które wywodzą się z pierwszych laboratoriów psychologicznych i mają swoją tradycję w psychologii europejskiej i które sami autorzy określają jako badania nad pamięcią. W ostatnim dwudziestoleciu nastąpił ogromny wzrost zainteresowania tą problematyką we współczesnej psychologii (głównie amerykańskiej). Ten wzrost zainteresowań łączy się z rozwojem psychologii poznawczej, z badaniami naó tzw. pam\ęc\ą    \ długotrwałą

(semantyczną i epizodyczną) i ich rolą w procesie odbierania i przyswajania informacji. Ten nurt streściliśmy także w rozdziale pt. „Pamięć”.

Rodzaje uczenia się

Przyjmując, że uczenie się przejawia się w zmianach zachowania, zastanowimy się najpierw nad rodzajami zachowań, a następnie nad wynikającymi z podziału zachowań rodzajami uczenia się.

J. Altman (1 970) wyróżnia trzy rodzaje zachowań, dokładniej trzy formy programowania nerwowego, wyznaczającego te zachowania.

1.    Zachowania o sztywnym programie morfogenetycznym, które nie ulegają żadnym modyfikacjom pod wpływem nowych doświadczeń (oddychanie, praca serca itp.). U niższych zwierząt również bardziej złożone instynktowne zachowania, mające na celu utrzymanie organizmu lub gatunku przy życiu, będą należały do tej kategorii.

2.    Zachowania o dającym się modyfikować programie epigenetycznym, zawierającym znaczne komponenty wrodzone, do których realizacji niezbędny jest pewien udział doświadczenia (wiele zachowań instynktownych, jak np. zaloty u ptaków, czy różne formy zachowania związane z poszukiwaniem pożywienia czy obrony terytorium itp.).

3.    Zachowania programowane przez uczenie się w kontakcie ze środowiskiem, są to formy zachowań kształtujące się w wyniku indywidualnych doświadczeń.

Interesuje nas przede wszystkim trzeci rodzaj zachowań, zanim jednak przejdziemy do omówienia go, zastanowimy się jeszcze nad tymi komponentami uczenia się, które mogą modyfikować drugi rodzaj zachowań. Rozważymy dwa przykłady: zjawisko habituacji i reakcji piętna (imprinting).

101