57959 P1520765

9. POWSTAWANIE I WYDALANIE MOCZU

Wiesław F. Skrzypczak Katedra Fizjologii Zwierząt

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt AR w Szczecinie

9.1. Rola nerek w organizmie

Nerki spełniąją w organizmie zwierzęcym następujące funkcje:

-    wydalniczą,

-    regulacyjną,

-    endokrynną.

Funkcja wydalnicza polega na usuwaniu z ustroju końcowych produktów przemiany materii (zwłaszcza białkowej) oraz nieprzyswajalnych lub toksycznych substancji pochodzenia egzogennego. W procesach metabolicznych* powstają produkty przemiany materii, które muszą być wydalone, ponieważ gromadzenie ich w organizmie groziłoby zatruciem i śmiercią. Końcowymi produktami przemiany materii u zwierząt domowych są dwutlenek węgla, woda oraz substancje azotowe, jak: mocznik, amoniak, kwas moczowy, kre-atyna i in. W eliminacji produktów przemiany materii nerki są wspomagane przez inne narządy, m.in. płuca, przewód pokarmowy, skórę.

Funkcja regulacyjna polega na utrzymaniu homeostazy wodno-elek-trolitowej, tj.:

1)    stałej objętości wody w organizmie (izowolemii),

2)    stałego stężenia poszczególnych elektrolitów (izojonii),

3)    stałego ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych (izotonii),

4)    stałego stężenia jonów wodorowych (izohydrii).

Znaczenie nerek w utrzymaniu stałości środowiska wewnętrznego wynika z ich zdolności do wybiórczego wydalania jednych, a zatrzymywania innych elektrolitów oraz wody. Nerki są główną drogą wydalania z ustroju jonów nieorganicznych, zarówno kationów (np. Na⁺, K⁺), jak i anionów (np. Cl“, S0₄“). Wydalając lub zatrzymując sole mineralne i wodę, z dużą precyzją zachowują stałe ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych, Ji

Regulacja stężenia jonów wodorowych przez nerki polega przede wszystkim na zdolności usuwania kwasów lub zasad w postaci ich soli oraz zatrzymywaniu albo wydalaniu substancji spełniających rolę buforów, jak wodorowęglany czy fosforany. ■

230