58109 skanuj0058 (31)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona 268

3)    podgórską dąbrowę acydofilną Luzulo luzuloidis-Quercetum, której płaty zajmują zaledwie 1,3 tys. ha;

4)    podgórski acydofilny las wilgotny na kilku stanowiskach z przedgórza i pogórza Sudetów; środkowoeuropejski acydofilny las dębowy Calamagrostio arundina-ceae-Quercetum, z drzewostanem zbudowanym głównie z dębu bezszypułkowego, występujący na ok. 19 tys. ha;

5)    środkowoeuropejski acydofilny las wilgotny Molinio caeruleae-Quercetum z dębem szypułkowym i niewielkim udziałem brzóz w warstwie drzew, wyróżniony w południowej i środkowej Wielkopolsce, gdzie zajmuje łącznie 5—6 tys. ha.

Świetliste dąbrowy, zwane także ciepłolubnymi (termofilnymi), charakteryzuje luźny drzewostan zbudowany głównie z dębu szypułkowego i dębu bezszypułkowego, niekiedy także z dębu omszonego, słabo zwarta warstwa krzewów i niezwykle bujne, bogate florystycznie i zróżnicowane pod względem form życiowych roślin runo. Liczba gatunków w płacie wynosi średnio ok. 60—70, ale w niektórych dąbrowach osiąga nawet 140. W Polsce reprezentowane są przez:

1)    świetlistą dąbrowę subkontynentalną Potentillo cdbae-Quercetum petraeae, występującą w rozproszeniu na połowie obszaru Polski, głównie we wschodniej i środkowej części, oraz

2)    dąbrowę z dębem omszonym Quercetum pubescenti-petraeae na jedynym stanowisku w Bielinku, gdzie porasta ona strome zbocza doliny Odry o ekspozycji południowej.

Świetliste dąbrowy są zanikającym typem ekosystemu. Na większości stanowisk ich miejsce zajmują grądy, rzadziej dąbrowy kwaśne. Prawdopodobnie zatem geneza świetlistych dąbrów wiąże się z ekstensywnym użytkowaniem pastwiskowym tych lasów w przeszłości, utrzymującym luźną strukturę warstwy podrostu i drzewostanu oraz swobodny dopływ światła do dna lasu, co z kolei umożliwiało rozwój bujnego i bogatego gatunkowo runa (Jakubowska-Gabara 1993).

Bagienne lasy ■ Bagienne lasy olszowe (olsy), związane z siedliskami okresowo lub stale olszowe (olsy) podtopionymi przez wody gruntowe, z pokładami torfu niskiego lub przejściowego w podłożu, mają charakterystyczną kępowo-dolinową strukturę dna lasu oraz labilną strefą przejściową, w której, zależnie od troficznych właściwości podłoża, osiedlają się gatunki leśne lub torfowiskowe. Olsy na obszarze Polski są zróżnicowane podobnie jak inne typy ekosystemów leśnych. Można zatem wyróżnić:

1)    ols porzeczkowy Ribeso nigń-Alnetum z olszą czarną w drzewostanie, charakteryzujący się dużym bogactwem i wewnętrznym zróżnicowaniem florystycznym (dolinki zasiedlają rośliny wodne i szuwarowe, a kępy acydofilne gatunki leśne), stosunkowo dużym zasięgiem i całkowitą powierzchnią wynoszącą ok. 24,4 tys. ha;

2)    ols torfowcowy Sphagno squarrosi-Alnetum, odróżniający się od olsu porzeczkowego większym udziałem brzozy omszonej w warstwie drzew, brakiem porzeczki czarnej w podszyciu, stałym udziałem mchu-torfowca Sphagnum squarrosum oraz częstym występowaniem grupy gatunków borowych, wykształcający się na mezo-