55169 skanuj0063 (36)

z ądając się wy-5- c^rzez instrukcję zj.ą pewne typy - ą postawę, lecz : -5. treści tekstu . treści (D) i na ~ ast są wyraźnie edzi poprawne =:ane kolejności ■, analitycznej, do zrozumienia . aanie przypad-r postawie syn-

B

W

i

Acr D :    B

Mar F

:    b

-ytoń

fc / równoważą się są kategorię pytań, ?C'ug: L. Postmana

. Nastawienie wywołane z zewnątrz może dotyczyć zarówno procesu zapamiętywania (jak w omówionych powyżej badaniach), jak i późniejszego odtwarzania. Badania nad tym drugim typem nastawień przeprowadzili S. L. Rubinsztejn (1962) i R. Grubinger (1966). W badaniach Rubinsztejna osoby badane uczyły się dwóch fragmentów tekstu, jednego z nastawieniem na pamiętanie długotrwałe, drugiego bez takiego nastawienia. Ten pierwszy tekst był pamiętany lepiej.

Grubinger prowadził badania w siedmiu równoważnych grupach. Uczyły się one krótkich tekstów przy zastosowaniu kryterium 2-krotnego poprawnego powtórzenia. Instrukcje podane poszczególnym grupom miały wytworzyć u badanych określone nastawienia na czas przechowania, podano im bowiem różne terminy odtwarzania tekstów: I grupa po 1 godzinie, II grupa po 2 dniach, III grupa po 3 dniach, IV grupa po 4 dniach, V grupa po 5 dniach, VI grupa po 6 dniach i VII grupa po 8 dniach. Wszystkich badanych przepytano jednak z pamiętanych tekstów po 4 dniach. Okazało się, ze najlepsze wyniki miała grupa IV, u której właśnie wytworzono takie ,,4-dnio-we" nastawienie (por. tabela 9). Różnice między wynikiem nastawienia ,,4-dniowego'' a wynikami nastawienia „jednogodzinnego” i „dwudniowego” z jednej strony i ,,6-dniowego” i „8-dniowego” z drugiej strony są statystycznie istotne.

TABELA 9. ZALEŻNOŚĆ ODTWARZANIA OD NASTAWIENIA NA CZAS PAMIĘTANIA*.

Zapowiedziany termin odtwarzania	1 godzina	2 dni	3 dni	4 dni	5 dni	6 dni	8 dni
Wyniki	22,49	27,75	29,62	30,01	29,01	23,80	23,53

* Ż r ó d I o: W. Budohoska, Z. Włodarski, 1 970, s. 143.

Nastawienia wytworzone z zewnątrz (w przytoczonych badaniach — przez eksperymentatorów) mogą, jak wykazaliśmy, nadawać kierunek procesom zapamiętywania oraz wpływać na czas pamiętania, mogą tez ułatwiać organizację materiału, np. podawać sposoby jego grupowania czy zasady mnemotechniczne.

Z przytoczonych badań i innych pokrewnych z tej dziedziny wynika, że pamięć nasza, podobnie jak spostrzeganie, działa na zasadzie filtru; pewne szczegóły, pewne sposoby ujęcia przepuszcza, inne zatrzymuje. I co ciekawsze, takie filtry można jakby „nałożyć” z zewnątrz przez odpowiednią instrukcję, informację itp., będą one wtedy zmienne, zalezne od konkretnej sytuacji zapamiętywania. Jednakże filtry takie wytwarza też każdy człowiek indywidualnie i są one w pewnym stopniu dlań specyficzne i względnie trwałe. Są to filtry naszych postaw, zainteresowań czy wzbudzonych motywów, czym bliżej się nie zajmujemy.

6 — Psychologia ogólna 161