61291 skanuj0055 (38)

4.9. Monitoring przyrodniczy (biologiczny)

najczęściej decydują czynniki ekonomiczne i polityczne. Tak jest także, niestety,

Polsce i to z pozamerytorycznych powodów ochronie prawnej podlega np. tylko fragment, a nie cała Puszcza Białowieska, a na Mazurach nie utworzono dotąd żadnego parku narodowego.

Wynikiem przyrodniczej i środowiskowej waloryzacji obszaru jest obraz jego róż- Znaczenie norodności biologicznej, ekosystemowej i krajobrazowej oraz bogactwa tworów pralniczej przyrody nieożywionej, a także istniejących i potencjalnych zagrożeń dla ich zacho- ^bszardw^ wania. Na tej podstawie zespoły specjalistów tworzą projekty nowych obiektów i obszarów prawnie chronionych, plany ochrony obszarów podlegających już takiej ochronie (parków narodowych i krajobrazowych, rezerwatów przyrody i obszarów Natura 2000), formułują listę koniecznych zakazów lub ograniczeń w swobodnym gospodarowaniu na terenach chronionych i równocześnie użytkowanych gospodarczo (np. na obszarach chronionego krajobrazu lub użytków ekologicznych), opracowują lokalne lub regionalne programy ochrony zagrożonych gatunków, siedlisk i ekosystemów.

Przyrodnicza waloryzacja obszarów jest także podstawą formalnej współpracy w ramach konwencji i porozumień międzynarodowych oraz funkcjonowania obszarów Natura 2000 w krajach członkowskich Unii Europejskiej, wreszcie w podejmowaniu wspólnych działań z krajami sąsiadującymi w celu zapewnienia skutecznej ochrony gatunkom lub ekosystemom na terenach pogranicznych, m.in. poprzez utworzenie systemu obszarów chronionych po obu stronach wschodniej garncy polskiej (Rąkowski 2000).

4.9. Monitoring przyrodniczy (biologiczny)

Definicja i cel

monitoringu

przyrodniczego

Nawet najdokładniej przeprowadzona inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza jakiegoś obszaru odzwierciedla jedynie stan przyrody w danym momencie, zmieniający się zależnie od całokształtu warunków środowiskowych oraz społeczno-gospodarczych. Niezbędnym warunkiem umożliwiającym śledzenie naturalnych i antropogenicznych przekształceń układów przyrodniczych oraz efektów prawnej ochrony gatunków i obszarów jest prowadzenie monitoringu biologicznego, czyli okresowej i systematycznej oceny stanu składników przyrody, tendencji dynamicznych układów przyrodniczych oraz reakcji żywych organizmów na zmiany środowiska abiotycznego lub na prowadzone zabiegi ochronne (Bowles i Whelan 1996; Ufeddell 2002). Podstawowym celem monitoringu biologicznego jest zbieranie, gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych dotyczących stanu przyrody oraz praebiegu zjawisk i procesów przyrodniczych.

Uzyskanie możliwie dokładnego obrazu stanu przyrody w skali całego kraju oraz danych dotyczących kierunku i tempa jej zmian wymaga uwzględnienia w monito-imgu biologicznym różnych poziomów organizacji przyrody naturalnej i w różnym