63113 na dz z pol073

148

149

neticus - Jezioro Bodeńskie), a za czasów Cezara nad Atlantykiem, wśród plemion zachodniej Galii. Nazwą tą określany był pierwotnie całkowicie później wymarły lud indoeuropejski, spokrewniony z grupą iliryjską 1^ raczej italoceltycką. Niektórzy badacze - jak wspominałem - identyfikują g₀ z twórcami tzw. kultury' łużyckiej lub ogólnie z ludami z kręgu kultur pól popielnicowych. Językoznawcy polscy (np. T. Milewski) łączą niektóre nazwy geograficzne, zwłaszcza rzek (Odra, Noteć, Drwęca, Wierzyca i inne) z obecnością Wenetów w dorzeczu Odry i Wisły. Przyjąć więc możemy, iż nazwa niesłowiańskich Wenetów przeniesiona została później przez sąsiadów na Słowian. Żyjący w VI wieku gocki historyk Jordanes identyfikuje w sposób wyraźny Wenetów ze Słowianami. Do tej pory nie zostało wyjaśnione, czy występujący w źródłach pisanych z I i II wieku Weneci to jeszcze ludność przedsłowiańska, czy już Słowianie, jak sądzi większość badaczy w Polsce.

Na północ od siedziby Lugiów lokalizuje Tacyt germańskich Gotów. Ptolemeusz z kolei sądził, iż rezydowali oni na wschód od Wisły, poniżej siedziby Wenetów. Według spisanej przez Jordanesa w VI wieku tradycji gockiej, przedstawiciele tego ludu pojawili się około początku I wieku n.e. na południowym brzegu Bałtyku, przy czym jeden z ich odłamów - Gepi-dowie - osiedlić się mieli nieco później w okolicach ujścia Wisły. W drugiej połowie II wieku lub na początku wieku III dojść miało do ekspansji Gotów oraz innych spokrewnionych z nimi plemion na południowy wschód w kierunku dzisiejszej Ukrainy.

Omówione tu bardzo pobieżnie niektóre tylko źródła pisane nie dają nam - jak widzimy - jasnego i jednoznacznego obrazu sytuacji etnicznej panującej u schyłku starożytności na obecnych ziemiach polskich. Również badania językoznawców nie pozwalają na ostateczne rozstrzygnięcie tych kwestii. Wiele problemów stwarza więc kwestia etnicznej identyfikacji kultur archeologicznych występujących na obszarach dorzecza Odry i Wisły w okresach lateńskich i wpływów rzymskich. W południowej strefie obecnych obszarów ziem polskich w okresie lateńskim pojawiły się enklawy ludności celtyckiej, która mogła tu częściowo również przetrwać w czasach późniejszych. Najwięcej kontrowersji wywołuje jednak określenie etnicznej przynależności twórców kultury przeworskiej, a w młodszym okresie prze-drzymskim także i oksywskiej (por. część V). Przedstawiciele niemieckiej szkoły archeologicznej, zwolennicy metody etnicznej Gustafa Kossinny twierdzili, iż twórcy kultury przeworskiej to Wandalowie, oksywskiej na' tomiast to Burgundowie. Polscy archeolodzy, z Józefem Kostrzewskim n^a czele, stosując tę samą metodę starali się udowodnić ciągłość kulturową ^na becnych ziemiach polskich pomiędzy wczesnym średniowieczem a okręgi wpływów rzymskich oraz okresem późnolateńskim a czasem występowania tzw. kultury łużyckiej. Miało to, w ich przekonaniu, stanowić koron-„y dowód na zasiedlanie dorzecza Odry i Wisły przez ludy słowiańskie. Odwołując się do danych językoznawczych oraz wyników analiz tekstów starożytnych pisarzy, twórców kultur przeworskiej i oksywskiej identyfikowali ze Słowianami.