64445 IMAGE8

różnych badań interdyscyplinarnych, m.in. z zakresu ekonomii, psychologii, medycyny itd.

W rozdziale 11 omówiono dostępne programy komputerowe będące implementacjami niektórych z omawianych w książce algorytmów. Aby ułatwić Czytelnikowi dostęp do nich, podano sposoby ich uzyskania za pomocą dęci Internet

Na końcu książki Czytelnik znajdzie obszerną literaturę przedmiotu, obejmującą prawie wszystkie najważniejsze prace poświęcone omawianej tu problematyce, jakie zostały opublikowane do roku 1997 w ramach statystyki, teorii rozpoznawania obrazów oraz sztucznej inteligencji.'

Książka powstała w ramach grantu KBN 1-H02B-008-09 „Klasyfikacja jakościowa i jej zastosowanie w badaniach społeczno-ekonornicznycn|a i jest przeznaczona dla osób zainteresowanych metodami klasyfikacji danych; a więc ekonomistów, psychologów, socjologów, lekarzy itd. Może być także przydatna dla studentów ekonomii, informatyki i psychologii. >

■ ♦''

Chciałbym wyrazić głęboką wdzięczność recenzentom książki: Panu Profesorowi Krzysztofowi Jajudze oraz Panu Profesorowi Andrzejowi Sokołowskiemu za cenne uwagi, dzięki którym zyskała lepszy kształt.

Podziękowania składam też Panu Profesorowi Andrzejowi Barczakowi oraz Panu Profesorowi Januszowi Wywiałowi za rady udzielane mi w trakcie pisania książki.

Rozdział 1

Zagadnienia wstępne

1.1. Istota i cele klasyfikacji

Dzielenie rzeczy na klasy (grupy, kategorie) to jedna z podstawowych czynności poznawczych wykonywanych przez człowieka, znacznie ułatwiająca poruszanie się w świecie pełnym pojedynczych przedmiotów, osób i zdarzeń. Jest ono nierozerwalnie związane z myśleniem, postrzeganiem, uczeniem się i podejmowaniem decyzji. Proces ten nazywa się zwykle klasyfikacją-.

Klasyfikacja.' umożliwia poznanie rzeczywistości w drodze redukcji-entropii i przez to jest podstawowym narzędziem odkrywania praw przyrody oraz konstruowania teorii naukowych. W biologii jest wykorzystywana do grupowania organizmów żywych (roślin i zwierząt) w rodziny, rodzaje, gatunki itd. W medycynie klasyfikacji podlegają pacjenci, objawy chorób i same schorzenia; w psychologii — typy osobowości, struktury społeczne itd.;: w ekonomii — kraje, przedsiębiorstwa, typy konsumentów itd. ;

Pojęcie klasyfikacji nie jest jednoznaczne i bywa rozważane zarówno na płaszczyźnie semantycznej, jak i logicznej czy teoriomnogościowej. Na przykład T. Borys wymienia jego trzy podstawowe znaczenia (Borys 1984): '-r- metoda (plan) podziału zbioru obiektów na klasy,

— czynność przydzielania obiektów do klas,

■•y-g— zbiór klas będący wynikiem grupowania.

Biorąc pod uwagę to drugie znaczenie, klasyfikacja będzie rozumiana jako proces podziału zbioru obiektów na klasy (kategorie), gdzie pojęcie

¹ Teorię klasyfikacji wyczerpująco omawia T. Wójcik (1965),