65097 skanuj0011 (174)

19

19

f zapisał się ■Bonustów, ■Jt-1964). Władysław

pferszawie

b*> vozn ości i . chodów. Lr ' :ówno koncepcji _ współcze-11 praedstawi-■nmfc eko-

ekonomii II- opraco-1^1 1924) pezr. ości po-|en kanin -

analizy

Można ogólnie stwierdzić, 2e kierunek historyczny chociaż formalnie należy do historii myśli ekonomicznej, lo jednak w rzeczywistości należy do historii gospodarczej i wobec niej nu zasługi. Taktyczny wkład szkoły historycznej do teorii ekonomii jest znikomy.

Kierunkiem, który wyłonił się z, klasycznej ekonomii politycznej, był - wspomniany już wyżej - kierunek marksistowski, którego twórcą był Karol Marks (ISIS-1883) i kontynuatorem Fryderyk Engels (1820-1895). Teoria Marksa jest przede wszystkim teoria ekonomii kapitalizmu. Głównym celem jego analizy ekonomicznej był problem tworzenia i zawłaszczania wartości dodatkowej. Wychodząc z teorii wartości opartej na pracy, pogłębiając w tym zakresie teorię A. Smitha i D. Ricardo, wyjaśnił problem wymiany między' pracą i kapitałem.

Przedstawiciele kierunku marksistowskiego, podobnie jak historycznego, podważali pogląd klasycznej ekonomii politycznej o ponadczasowym, uniwersalnym charakterze praw ekonomicznych, lecz w przeciwieństwie do kierunku historycznego - nie negowali jednak istnienia tych praw. Marks udowodnił, że prawa ekonomiczne są prawami historycznymi i że są prawdziwe w określonym przedziale czasowym, wyznaczonym przez istnienie określonych fort:- gospodarowania.

Marksizm stanowił kontynuację dorobku teoretycznego K. Marksa, która osiągnęła szczególnie wysoki poziom w angielskich ośrodkach akademickich, gdzie tworzyli tacy teoretycy, jak: M. I)obb. P. Sweczy czy I*. Baran. Lcninizm stanowił pewną odmianę marksizmu, przygotowana na potrzeby Rosji przez W. 1/cnina. Próbę połączenia radykalnych haseł społecznych z programami mającymi poprawić sytuację ekonomiczną warstw najbiedniejszych był rewizjo-nizm. Rewizjoniści (JE. Bernstein. R. Hiłfcrding, R. Luksemburg, L. Kaut-sky) wierzyli, że uda się na drodze ewolucyjnych zmian przekształcić kapitalizm wolnokonkurencyjny w ustrój przyjazny ludziom, zbliżony do socjalizmu lub będący socjalizmem. Jeszcze inny stosunek do kapitalizmu i państwa reprezentowali przedstawiciele anarchizmu. Uważali oni. że podstawą wszelkich problemów jest instytucja państwa, dlatego też należy ją zlikwidować (metodami pokojowymi lub rewolucyjnymi czy nawet terrorystycznymi). Anarchizm uzyskał szczególne znaczenie w drugiej połowic XX w., kiedy stał się podstawą ideologiczną ruchów terrorystycznych (Czerwone Brygady. Frakcja Czerwonej Armii czy kontestacyjnych Młoda I-ewica i hippisi).

Największe znaczenie wśród myśli lewicowej zyskała socjaldemokratyczna myśl ekonomiczno-polityczna. Opierała się ona na trzech podstawowych elementach: uznaniu mechanizmu rynkowego za najlepszy (choć nie pozbawiony wad), konieczności ingerencji państwa w życic gospodarcze oraz akceptacji demokratycznej formy sprawowania władzy. Panic opierające swoje programy na myśli socjaldemokratycznej odgrywają obecnie dominującą rolę w Europie.