65570 strona� 85

84

podejmowania działań na rzecz orientacji i poradnictwa zawodowego, chociaż należy sobie uświadomić, że ich działalność w tym zakresie już nie wystarcza.

Inną ważną cechą aktualnego, ale ciągle będącego jeszcze w fazie kształtowania się systemu, jest swoista „dwutorowość” - z jednej strony mamy tu do czynienia z placówkami i instytucjami powołanymi i utrzymywanymi przez państwo, z drugiej zaś z prywatnymi, których działalność, chociaż zarejestrowana przez odpowiednie władze nie podlega w znacznym stopniu kontroli państwa.

Wydaje się jednak, że jest to sytuacja korzystna, pozwalająca osobom chcącym skorzystać z pomocy w tym zakresie na świadomy i dowolny wybór.

Dla potrzeb niniejszego opracowania i omówienia działalności zasadniczych elementów realizacyjnych system orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce, na podstawie podziału zaproponowanego przez R. Pawłowską ¹ instytucje i placówki działające w tym zakresie podzielono na:

-działające w ramach systemu edukacji narodowej,

— działające poza systemem edukacji narodowej.

Ich działalność na rzecz realizacji zadań orientacji i poradnictwa zawodowego zostanie omówiona w następnych punktach rozdziału.

2. Środowiska realizacji zadań orientacji i poradnictwa zawodowego

2.1. Instytucje działające w systemie edukacji

Podstawowe elementy realizacyjne systemu orientacji i poradnictwa zawodowego zaliczane do resortu edukacji to:

— rodzina (nie będąca formalną instytucją oświatową, ale spełniająca bardzo ważne zadania wychowawcze, stąd zaliczona do tej grupy instytucji),

—    szkoły podstawowe i średnie ogólnokształcące,

—    szkoły zawodowe,

—    uczelnie wyższe i instytuty naukowo-badawcze,

—    poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

— organizacje dziecięce i młodzieżowe, koła zainteresowań.

Należy jednak zaznaczyć, że oddziaływanie wymienionych tutaj środowisk realizacji zadań orientacji i poradnictwa zawodowego wykracza często poza system edukacji, chociaż ich zasadnicza działalność skupia się głównie w jego obrębie lub też jest ściśle z nim związana.

Ośrodkiem koordynującym i doskonalącym system poradnictwa i opieki psychologiczno-pedagogicznej we wszystkich plucówkach resortu edukacji narodowej jest Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, które powołane zostało decyzją Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 września 1993

roku. Powstało ono z przekształcenia istniejącego od 1977 roku Centralnego

12

Ośrodka Metodycznego Poradnictwa Wychowawczo-Zawodowego.

W ramach wymienionego Centrum funkcjonuje Pracownia Doradztwa Zawodowego, która zgodnie z porozumieniem Ministra Edukacji Narodowej i Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z maja 1993 roku realizuje następujące zadania:

1.    Doskonalenie metod prowadzenia orientacji zawodowej.

2.    Wypracowanie modelowych rozwiązań organizacji orientacji i poradnictwa zawodowego.

3.    Opracowywanie i upowszechnianie metod diagnostycznych, stosowanych w orientacji i poradnictwie zawodowym.

4.    Opracowywanie i upowszechnianie metod i form zajęć stymulujących dojrzałość zawodową uczniów.

5.    Opracowywanie i upowszechnianie programów komputerowych, stosowanych w poradnictwie zawodowym.

6.    Udzielanie pomocy metodycznej oraz doskonalenie zawodowe pracowników w zakresie poradnictwa zawodowego.

7.    Gromadzenie informacji niezbędnych do tworzenia dla młodzieży i osób dorosłych banku informacji zawodowej.

Zadania te realizowane są we współpracy z Urzędem Pracy, Stowarzyszeniem Doradców Szkolnych i Zawodowych Rzeczpospolitej Polskiej, Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz innymi instytucjami poprzez:

—    upowszechnianie własnych opracowań,

-    system szkoleń,

—    wdrażanie nowoczesnych, komputerowych form pracy z młodzieżą,

-    współpracę z instytucjami, podejmującymi podobną działalność.¹³

Środowisko rodzinne

Rodzina jest pierwszą i podstawową komórką społeczną, w której od najmłodszych lat kształtują się wartości moralne, przekonania, zainteresowania i postawy dziecka. W czasie pierwszych lat życia rodzina pełni rolę swoistego „pomostu” między dzieckiem a społeczeństwem. Poprzez jej członków dziecko poznaje normy i obyczaje społeczne, dowiaduje się także o społecznym podziale pracy i ma możliwość poznać niektóre funkcjonujące w swoim otoczeniu zawody. Nie można