61

122 Chemia kosmetyków...

kwiatowych: róża, konwalia, lawenda, be2, orchidea, w wodach kolońskich i mydłach.

-    farnezol (C15H26O) — alkohol terpenowy o trzech wiązaniach podwójnych. Jest naturalnym komponentem najpiękniejszych kwiatowych zapachów. Ma słaby, ale trwały zapach konwalii. Zapach jest wyraźny w dużym rozcieńczeniu famezolu. Jest drogi i z tego względu stosowany do luksusowych perfum w kompozycjach typu: konwalia, róża, tuberoza, ylang-ylang, lipa i innych.

-    mentol (CioH₂oO) — alkohol terpenowa występujący w olejku mięty pieprzowej. Ma silnie orzeźwiający zapach i smak. Stosowany do aromatyzowania past do zębów i preparatów orzeźwiających.

-    jonony (C13H20O) — ketony terpenowe cykliczne o zapachu drewna cedrowego, przechodzącym po rozcieńczeniu w zapach fiołkowy. Należą do najcenniejszych substancji stosowanych w perfumerii. Znajdują zastosowanie w kompozycjach kwiatowych: fiołek, róża, cyklamen, chypre, kompozycje fantazyjne. Jonony występują w^r wielu olejkach eterycznych, przy czym przeważa or-jonon.

CH,

mentol

n-jonon

,0-jonon

- irony — związki o budowie podobnej do jononów, często określane mianem 6-metylojononów. Podobnie jak jonony, występują w odmianach izomerycznych, różniących się położeniem wiązania podwójnego. Pozyskiwane z olejku irysowego oraz otrzymywane metodą syntezy. Mają przyjemny fiołkowy aromat, są cennymi składnikami perfum.

CH,

7.9. Związki o zapachu piżma

Są to naturalne i sztuczne substancje, często różniące się od siebie pod względem chemicznym, posiadające jednak typowy, charakterystyczny zapach piżma. Nie ma prawie kompozycji zapachowej, która nie zawierałaby związków o zapachu piżma ze względu na ich nadzwyczajne zdolności utrwalające i bukietujące. Już w czasach starożytnych piżmo, ambra i olejek różany należały do podstawowych składników kompozycji zapachowych.

Związki o zapachu piżma produkowane są przez świat zwierzęcy i roślinny (głównie piżmowce żyjące w Tybecie, Birmie, Chinach i Mongolii, ale również bobry, piżmaki, borsuki, tchórze, skunksy, niektóre gatunki świń). Niektóre gady, np. aligator południowoamerykański i odmiana chrabąszcza angielskiego, są również producentami substancji o tym zapachu.

Związki te od wielu lat produkowane są syntetycznie. Ze względu na budowę chemiczną można podzielić je na następujące grupy: