66912 Zasady Wykładni Prawa L Morawski(7

mmm

Rozdział XV. Zasady wykładni prawa międzynarodowego...

klauzula natural and ordinary meaning jest powszechnie stosowana w orzecznictwie i doktrynie państw anglosaskich. Ustalonej w orzecznictwie MTS zasady prymatu wykładni językowej nie należy jednak przeceniać. W prawie międzynarodowym akceptuje się nie tylko reguły odstępstwa od sensu językowego, gdy prowadzi on do rezultatów absurdalnych i nieracjonalnych (por. art. 32 konwencji wiedeńskiej), ale także mając na uwadze dynamikę stosunków międzynarodowych wymaga, by normy prawa międzynarodowego były interpretowane biorąc pod uwagę „ich duch, cele i kontekst” (wyrok MTS z 1962 r. w sprawie South West Africa¹⁴).

Jak powiedzieliśmy, stało się zasadą we współczesnym prawie międzynarodowym, że umowy międzynarodowe są sporządzane w wielu wersjach językowych i okazuje się, że w wielu sytuacjach ze względu na własności semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne poszczególnych języków trudno jest osiągnąć ideał pełnej równoznaczności różnych wersji językowych. To również wzmacnia znaczenie pozajęzykowych metod wykładni w prawie międzynarodowym. Z drugiej jednak strony, jest ustaloną praktyką fakt, że sądy krajowe zwykle opierają się na wersji w języku ojczystym umowy, co pozwala, nieraz niesłusznie, uniknąć problemów wynikających z różnic językowych.

Powszechnie przyjmuje się również, że możliwy sens językowy tekstu traktatu wyznacza granice wykładni (sensu strictoy⁵.

W prawie międzynarodowym akceptuje się też podobne do prawa wewnętrznego reguły odstępstwa od sensu językowego normy. Już Gro-tius podkreślał, że wykładnia umów międzynarodowych powinna unikać trzech rzeczy: absurdu, niesprawiedliwości i nieefektywności¹⁶. Do tej sprawy nawiązuje art. 32 konwencji wiedeńskiej. Mówi on wprawdzie o pomocniczych środkach interpretacji, ale jak się wydaje zawarta w nim klauzula o stosowaniu uzupełniających środków interpretacyjnych może również usprawiedliwiać zastosowanie reguły odstępstwa od sensu językowego w sytuacji, gdy tekst traktatu „prowadzi do rezultatu wyraźnie absurdalnego lub nierozsądnego”.

Co do zasady, w prawie międzynarodowym stosuje się wszystkie powszechnie znane dyrektywy wykładni językowej, systemowej i celowościo-

¹⁴ W. Bemhardt, op. cit., s. 1425. ^lh S. M. Grundmann, op. cit., s. 158. ¹⁶ D. J. Bederman, op. cii., s. 144.

* * * 287 ■ * *