67044 img355

6.3. Geometria ostrza 83

cych w procesie skrawania. Wyróżnia się następujące układy odniesienia: narzędzia, roboczy i ustawienia.

Układ narzędzia wykorzystywany bywa do wyznaczania geometrii ostrza podczas jego konstruowania, wykonywania i kontroli, np. wieloostrzowych płytek skrawających lub wierteł. Określenia dotyczące tego układu odniesienia zawierają przydawkę „układu narzędzia”, jednak jeśli nie wymaga to szczególnego podkreślenia można ją pominąć.

Układ roboczy potrzebny jest do określenia geometrii narzędzia w warunkach skrawania, np. gdy zachodzi potrzeba sprawdzenia czy kierunek rj ruchu wektora prędkości efektywnej v_c, będącej wypadkową wektorów prędkości skrawania i prędkości posuwu (v_r + Vj), nie przecina powierzchni przyłożenia ostrza (rys. 14.5.4).

Układ ustawienia jest stosowany do właściwego zorientowania narzędzia skrawającego względem obrabiarki.

W dalszej części książki płaszczyzny oraz geometria ostrza zostaną przedstawione w układzie narzędzia (rys. 6.6).

Rys. 6.6. Położenie płaszczyzn odniesienia w układzie narzędzia: a) noża tokarskiego, b) głowicy frezowej, c) wiertła krętego, d) frezu krążkowego

Płaszczyzna podstawowa P_r (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, prostopadła do zakładanego kierunku ruchu głównego. W przypadku noży tokarskich lub strugarskich jest ona równoległa do bazy narzędzia, dla noży dłutowniczych i przeciągaczy - prostopadła do osi narzędzia, a dla narzędzi nasadzanych i trzpieniowych przechodzi przez oś narzędzia.

Płaszczyzna boczna P_f (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, prostopadła do płaszczyzny podstawowej P_r. Jest ona z reguły równoległa do zamierzonego kierunku ruchu posuwowego.

Płaszczyzna tylna P_p (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, prostopadła do płaszczyzny podstawowej P_r i płaszczyzny bocznej Pf.

Płaszczyzna krawędzi skrawającej P_s (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, styczna do krawędzi skrawającej i prostopadła do płaszczyzny podstawowej P_r.

Płaszczyzna normalna P„ (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, prostopadła do krawędzi skrawającej.

Płaszczyzna ortogonalna (płaszczyzna przekroju głównego) P₀ (układu narzędzia) jest to płaszczyzna przechodząca przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej, prostopadła do płaszczyzny podstawowej P_r i płaszczyzny krawędzi skrawającej P_s.

Przyjęto następujące definicje kątów:

>• W płaszczyźnie podstawowej P_r:

•    kąt przystawienia krawędzi skrawającej K_r jest to kąt zawarty między płaszczyzną krawędzi skrawającej P_s i założoną płaszczyzną boczną P_t- (rys. 6.7);

•    kąt odchylenia krawędzi skrawającej y/_r jest to kąt zawarty między płaszczyzną krawędzi skrawającej P_s i płaszczyzną tylną P_p.

Suma kątów K_r + i//_r = 90°;

•    kąt naroża e_r jest to kąt zawarty między płaszczyznami krawędzi skrawającej P_s i

Suma kątów K_r+e_r + K*, =180°.

>• W płaszczyźnie krawędzi skrawającej P_s:

•    kąt pochylenia krawędzi skrawającej A* jest to kąt zawarty między krawędzią skrawającą i płaszczyzną podstawową P_r. Zgodnie z rys. 6.7, w większości przypadków, ma on wartość dodatnią, jeśli naroże jest najwyższym punktem krawędzi skrawającej, a ujemną, gdy jest najniższym.

>■ W płaszczyźnie przekroju głównego P_u:

•    kąt natarcia główny y₀ jest to kąt zawarty między płaszczyzną podstawową P_r i płaszczyzną natarcia A_r Podobnie jak kąt Ą. może mieć on wartość dodatnią lub ujemną (rys. 6.7);