67238 skanuj0389 (2)

• bezpieczeństwa, wyłączające się

przy przekroczeniu założonego

momentu obrotowego.

Jedno z rozwiązań konstrukcyjnych, ilustrujące zasadę działania sprzęgła odśrodkowego, przedstawiono schematycznie na rys. 14.24.

W członie czynnym 1 są umieszczone trzpienie 4, wzdłuż których przesuwają się segmenty kształtowe 3.

Rys. 14.24. Sprzęgło odśrodkowe cierne

Po uruchomieniu członu czynnego i pod wpływem siły odśrodkowej segmenty przesuwają się ku obwodowi zewnętrznemu. Docisk segmentów do członu biernego 2 powoduje powstanie sił tarcia na stykających się powierzchniach i przeniesienie momentu obrotowego. Rozłączenie sprzęgła następuje również samoczynnie — przy zmniejszeniu prędkości obrotowej lub po zatrzymaniu się członu czynnego.

Sprzęgła odśrodkowe stosowane są najczęściej jako sprzęgła rozruchowe, umożliwiające rozruch bez obciążenia silników o dużych prędkościach początkowych. Bezwładność mas członu biernego w początkowej fazie rozruchu powoduje poślizgi na powierzchniach ciernych i dopiero po osiągnięciu odpowiedniej prędkości obrotowej członu biernego następuje przeniesienie całkowitego momentu. W sprzęgłach odśrodkowych są stosowane różne kształty segmentów i różne konstrukcje innych elementów tych sprzęgieł.

Sprzęgła jednokierunkowe, przekazujące moment obrotowy tylko w jednym kierunku, działają pod wpływem siły obwodowej jako siły nacisku lub siły tarcia. Najczęściej stosuje się sprzęgła zapadkowe i sprzęgła cierne. Zasadę działania sprzęgła zapadkowego przedstawia rys. 14.25. Koło uzębione 1 jest osadzone na jednym członie (np. czynnym), a zapadki 2 na elemencie współpracującym. Przy ruchu obrotowym koła uzębionego w prawo (por. rysunek) następuje przeniesienie momentu obrotowego, natomiast przy przeciwnym zapadki ślizgają się po zębach. Zależnie od konstrukcji sprzęgła koło uzębione i zapadki są umieszczone na zewnątrz lub wewnątrz tarczy, a liczba zapadek wynosi 1 -4- 4.

Sprzęgła jednokierunkowe cierne przenoszą moment obrotowy w wyniku działania sił tarcia. Jednym z rozwiązań, pokazanym w uproszczeniu na rys. 14.26, jest sprzęgło objęte normą PN-72/M-85295. Przy ruchu obrotowym tarczy 2 w prawo następuje zaciśnięcie wałków 3 między tarczą kształtową 2 i pierścieniem 1. Zaciskanie ułatwia docisk sprężynek 4. Przy zmianie kierunku ruchu obrotowego wałki 3 pokonują opór sprężynek i spoczywają swobodnie między tarczą i pierścieniem, nie przenosząc momentu obrotowego. Według podanej normy sprzęgła te mogą być wykonywane w zakresie

389