67245 Zasady Wykładni Prawa L Morawski)0

« Zasady wykładni prawa ■ ■ *

W prawie międzynarodowym akceptuje się również wszystkie podstawowe metody wyldadni systemowej²⁷, chociaż ze względu na specyfikę prawa międzynarodowego pojmuje się je nieco inaczej. Specyfika ta przejawia się przede wszystkim w tym, że w prawie międzynarodowym trudno jest mówić o ustalonej i wyrazistej hierarchii norm, a w każdym razie hierarchii porównywalnej z hierarchią norm prawa wewnętrznego²⁸. Warto jednak przypomnieć, że art. 53 konwencji wiedeńskiej stwierdza, że nieważne są umowy sprzeczne z normami powszechnie obowiązującego prawa międzynarodowego (ius cogens)²⁹, zaś art. 103 Karty NZ mówi, że w razie konfliktu Karta NZ ma pierwszeństwo przed innymi umowami międzynarodowymi. W większości przypadków trudno jest jednak ustalić jakąkolwiek hierarchię między normami prawa międzynarodowego i z tego też powodu zasady wykładni systemowej odnoszą się przede wszystkim do poziomego aspektu systemu prawa międzynarodowego. W każdym razie w prawie międzynarodowym podobnie jak w prawie wewnętrznym obowiązuje zakaz interpretacji norm w izolacji, w sposób prowadzący do sprzeczności i luk. Mimo braku wyrazistej hierarchii norm prawa międzynarodowego, w prawie tym, podobnie jak w prawie wewnętrznym mocno akcentuje się obowiązek wykładni norm w zgodzie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego, które art. 38 Statutu MTS zalicza do źródeł prawa międzynarodowego. Do zasad tych zalicza się powszechnie akceptowane przez wspólnotę międzynarodową reguły i wartości, na których opiera się międzynarodowy porządek prawny takie choćby jak zakaz retroakcji, zasada ne bis in idem, audiatur et altera pars, czy obowiązek wynagrodzenia wyrządzonej szkody²⁰.

²⁷    Szeroko na ren temat A. Kozłowski, op. cit.

²⁸    J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne, Olsztyn 2003.

²⁵ „Traktat jest nieważny, jeżeli w chwili jego zawarcia jest sprzeczny z imperatywną normą powszechnego prawa międzynarodowego. W rozumieniu niniejszej konwencji imperatywną normą powszechnego prawa międzynarodowego jest norma przyjęta i uznana przez międzynarodową społeczność państw jako całość za normę, od której żadne odstępstwo nie jest dozwolone i która może być zmieniona jedynie przez późniejszą normę postępowania prawa międzynarodowego o tym samym charakterze". Do norm tego rodzaju zalicza się na przykład zasadę suwerennej równości państw, zakaz użycia siły, a także zakaz ludobójstwa, niewolnictwa, dyskryminacji rasowej oraz podstawowe prawa i wolności obywatelskie. Por. też S. E. Nahlik, op. tit., s. 324.

^;i<) J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999, s. 55; A. Rest, op. cit., s. 70, L. Ehrlich, Prawo międzynarodowe, Warszawa 1958, s. 22.

* * 290 ■»