62168 Zdjęciee1

kowych łańcuchów zajęły na choince kolorowe bombk' śnieżynki i lampki elektryczne. „Mikołaj” staje P symbolem reklamy świątecznej w domach towarowych Również opłatek w coraz to większym stopniu sym. bolizował świeckie treści życzeń składanych przy wigilijnym stole.

Lata sześćdziesiąte przyniosły dalsze zmiany w modelu tego święta. W środowiskach wielkomiejskich nabrało ono zdecydowanie turystyczno-rekreacyjnego charakteru. Z kolei w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych odnotować można próby odradzania I wielu dawnych zwyczajów świątecznych w aspekcie I ludycznym, np. tzw. chodzenie po kolędzie (szczegół- I nie charakterystyczne dla województw: chełmskiego, krakowskiego, lubelskiego, nowosądeckiego, opolskiego, przemyskiego, sanockiego i zamojskiego).

Analogiczne procesy zachodzą w formach świętowania pozostałych świąt religijnych. Są to bowiem procesy powszechne, obejmujące swoim oddziaływa- I niem całą sferę świąt religijnych w naszym kraju, a zwłaszcza związaną z nimi symbolikę i obrzędowość.

W konsekwencji są to procesy prowadzące do wzbogacania kultury świeckiej. Wypływa stąd wniosek praktyczny, iż konieczne staje się zwrócenie znacznie większej uwagi na kształtowanie jak najbardziej prawidłowych — tj. zgodnych z aktualnym charakterem potrzeb społecznych — wzorców świeckiego sposobu „konsumpcji” również tego dorobku naszej kultury narodowej, który posiada historyczne powiązania z tradycjami kultowymi. Należy mniemać, iż nie jest to bez znaczenia dla dalszego rozwoju socjalistycznych form rytualizacji życia publicznego i prywatnego w naszym kraju.

Zasadniczy proces tworzenia zrębów obrzędowości socjalistycznej zapoczątkowany został w naszym kra-

iu w połowie lat sześćdziesiątych i wyrastał na podłożu spontanicznych i żywiołowych działań społecznych. Zrodziły się wówczas i w następnych latach uzyskały powszechną aprobatę społeczną liczne nowe obrzędy świeckie o charakterze socjalistycznym. Genetycznie wyrastały one z określonego podłoża tradycji (zwłaszcza ludowych i plebejsko-proletariackich), jednak zasadność ich funkcjonalności społecznej w głównej mierze uzależniona jest od stopnia możliwości zaspokajania przez nie potrzeb społeczno-kulturalnych, ludycz-no-rekreacyjnych i osobniczo-emocjonalnych współczesnego społeczeństwa polskiego, społeczeństwa znajdującego się na konkretnym etapie swego rozwoju historycznego. Jest natomiast rzeczą oczywistą, iż między tradycją a współczesnym modelem obrzędowości polskiej nie możma zarysować ostrego przedziału, ponieważ ta ostatnia stanowi element historycznego procesu przeobrażeń obyczajowych zachodzących w naszej kulturze narodowej i nawiązujących do trwałych wartości zawartych w jej dotychczasowym dorobku. „... W dzisiejszych czasach — stwierdza J. S. Burszta —■ mamy do czynienia z procesem łączenia się kilku nurtów kultury, w tym i ludowej, w jedną egalitarną kulturę narodową. Obie dziejowe tradycje — wielka i mała — przenikają się wzajemnie i tworzą jedną tradycję ogólną, obejmującą całe społeczeństwo narodowe” ⁵. Tak więc nowo kształtowana obrzędowość socjalistyczna ma również charakter narodowy.

Ostatnie dziesięciolecie przyniosło dynamiczny wzrost zapotrzebowania społecznego na bardziej ekspresyjne i bogatsze formy rytualizacji życia publicznego i prywatnego. Fakt ujawnienia się takiego zapotrzebowania stał się z kolei istotnym impulsem do rozwijania działań w zakresie wypracowania socjalistycznego modelu polskiej obrzędowości narodowej. Należy tu jed-