68390 img142

Obręcz barkowa

Mocliiiiiiku i palomoclianika

Sferyczny zakres ruchu ramienia uwarunkowany jest prawidłową ruchomością; łopatki i stawu ramienno-łopatkowego.

Wartość dynamiczna ruchów ramienia zależy od siły mięśni pasa barkowego. Bierne połączenie obojczyka z mostkiem i łopatką oraz ramienia z łopatką jest zbyt słabe do przenoszenia dużych obciążeń.

W warunkach fizjologicznych ruch zgięcia i odwodzenia zasadniczo ma charakter ruchu skojarzonego stawu ramienno-łopatkowego z ruchem obrotowym łopatki. Ruch ten nosi nazwę ruchu łopatkowo-ramiennego. W zależności od stopnia zgięcia lub odwiedzenia współudział ruchu łopatki jest większy lub mniejszy. Rytm ten ulega zmianom przy dużych obciążeniach zewnętrznych i w warunkach patologicznych. Upraszczając można przyjąć, że zakres ruchu zgięcia i odwodzenia w 90° odbywa się w stawie ramieniowo-łopatko-wym, pozostałe 90° w połączeniu z tułowiem.

Płaska mała panewka i duża okrągła głowa kości ramieniowej oraz luźna torebka i więzadła zapewniają duży zakres ruchu, ale zmniejszają znacznie bierną stabilizację stawu. Silne mięśnie obręczy barkowej częściowo wrastają w torebkę, zwiększając stabilizację stawu. Mięśnie te leżą na torebce stawu, działając na krótkiej dźwigni rozwijają duże obciążenie wewnętrzne. Liczne kaletki maziowe otaczające staw mają działanie ochronne przed dużymi siłami wywieranymi przez mięśnie.

W stawie ramieniowo-łopatkowym w ruchach odwodzenia i rotacji występuje ruch poślizgu i przetaczania. W ruchu zginania przeważa ruch obrotowy jednopunktowy.

Staw ramieniowo-łopatkowy ma 3° swobody. Ograniczenie jednego stopnia, ogranicza częściowo dwa pozostałe. Jeśli zegniemy ramię - do kąta 90°, po czym wykonamy ruch odwiedzenia i kolejno przywiedzenia, to kończyna ustawia się w maksymalnej rotacji zewnętrznej. Ograniczenie rotacji ogranicza, ruch odwodzenia i jest przyczyną ograniczenia ruchów barku.

Ryc. 363. Zmiana rotacji w ruchu zgięcia, odwiedzenia i przy wiedzeniu.

Przykurcz torebki stawowej i mięśni. Jednym z pierwszych objawów dysfunkcji stawu barkowego jest przykurcz torebki stawu ramiennego.

Metoda badania przykurczu torebki stawu ramiennego. Pozycja stojąca, tyłem do ściany, ze splecionymi rękami na wysokości odcinka lędźwiowego. Pacjent wysuwa oba łokcie do przodu.

Po stronie chorej stwierdza się wyraźnie ograniczenie ruchu, połączone z bólem na tylnej ścianie stawu. Jest to objaw bardzo czuły. Występuje on często jako jedyny objaw w przewlekłych bólach barku i pasa barkowego

(Seyfried). Wielokrotnie objaw ten pozwolił wykluczyć zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa w odcinku szyjnym, jako rzekomą przyczynę bólów pnHU barkowego (ryc. 364).

Zapobieganie deformacjom

Jednym z pierwszych objawów ograniczenia ruchomości w stawie barkowym jest opisany wyżej przykurcz torebki stawu ramiennego oraz ograniczenie ruchu rotacji.

Wykonujemy ćwiczenia czynne wolne rozciągające torebkę stawu ramiennego oraz ruchy rotacji zewnętrznej zapobiegające utrwaleniu się deformacji.

Kompensacja dysfunkcji stawu barkowego

Ograniczenie ruchomości ramienia spowodowane jest przeważnie ograniczeniem ruchu w stawie łopatkowo-ramiennym. Stosunkowo rzadko spotyka się ograniczenia ruchów łopatki na skutek zmian w stawie mostkowo-obojczy-

kowym lub w stawie obojczykowo-ło-patkowym.

Niewielkie obciążenie zewnętrzne ręki zwiększa wielokrotnie obciążenie wewnętrzne w stawie ramieniowo-ło-patkowym.

Małe zmiany patologiczne w tym stawie powodują duże zaburzenie rytmu łopatkowo-ramiennego, co prowadzi do czynnościowego ograniczenia zakresu ruchu. Mięśnie łopatkowo-ramienne usztywniają staw ramieniowo-łopatko-wy (artrodeza mięśniowa) i tylko ruch łopatki przemieszczą ramię. Od zakresu ruchu łopatki zależy wielkość ruchu ramienia.

Ruchy tułowia we wszystkich płaszczyznach mogą również kompensować ograniczenie ruchu ramienia. W 111° uszkodzenia stawu pacjent nie jest w stanie wykonać czynnie ruchu odwiedzenia i zgięcia, co bardzo ogranicza zakres zasięgu ręki. Dla wykonania pewnych czynności można nauczyć pacjenta mechanizmu kompensacji. Pochylenie tułowia w stronę chorą i ku przodowi zwiększa kąt odwiedzenia i zgięcia ramienia w stosunku do łopatki (odciążenie stawu).

385

26 — Rehabllltucju modycznn