72098 skanuj0056 (34)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona 266

Bardzo silnie zniszczone łęgi wierzbowo-topolowe (czasami traktowane jako dwa odrębne typy) w przeszłości powszechnie towarzyszyły rzekom. W drzewostanie dominują albo wierzby (Salix alba, S.fragilis), albo topole (Populus alba, P nigra oraz mieszaniec topoli białej i osiki, czyli topola szara Populus x canescens), fizjonomicz-nie płaty zbiorowisk są jednak podobne, z niezbyt zwartą warstwą krzewów oraz niezwykle bujnym, choć florystycznie dość ubogim runem. Odrębną grupę typologiczną stanowią łęgi popularne niegdyś na niżu, zróżnicowane na podzespoły i odmiany regionalne:

1)    łęg jesionowo-olszowy Frańno-Alnetum (— Circaeo-Alnetum), zajmujący powierzchnię ok. 21,9 tys. ha;

2)    łęg jesionowo-wiązowy Ficańo-Ulmetum, pokrywający wraz z łęgami wierzbo-wo-topolowymi ok. 2,7 tys. ha;

3)    łęg górski Alnetum incanae, stosunkowo częsty w górach, nadrzeczny, ale o powierzchni bliżej nieznanej;

4)    pogórski łęg jesionowy Canci remotae-Frańnetum;

5)    zabagniony lęg górski Caltho-Alnetum

oraz dwa typy bardzo rzadkie i zajmujące niewielką powierzchnię: łęg podgórski z jerzmianką i wiązowy łęg zboczowy.

Wszystkie lasy łęgowe mają ogromną wartość przyrodniczą jako podstawowy element nadrzecznych krajobrazów roślinnych, środowisko życia dużej liczby związanych z ich siedliskami roślin i zwierząt, szczególnie ptaków, istotny element korytarzy ekologicznych i ważny czynnik środowiskotwórczy związany z retencją wód. Łęgi i ich siedliska w większości zostały zniszczone lub zdegenerowane, głównie na skutek regulacji rzek i odcięcia dolin wałami, usuwania drzew tworzących zatory lodowe i utrudniających spływ wód powodziowych, oraz przekształcenia lasów w łąki i pastwiska, chociaż także w efekcie eutrofizacji siedlisk spowodowanej zrzutami ścieków rolniczych, komunalnych i przemysłowych do rzek.

Lasy dębowe    ■ Lasy dębowe (dąbrowy) zajmują mniejszą powierzchnię niż grądy, ale są

(dąbrowy) _cenny_m składnikiem ekosystemowej różnorodności naszego kraju. W Polsce występują dwa podstawowe typy tych lasów: dąbrowy acydofilne i dąbrowy świetliste.

Dąbrowy acydofilne, nazywane kwaśnymi dąbrowami, podobne do borów mieszanych (lasów sosnowo-dębowych) i występujące w rozproszeniu na ponad połowie obszaru naszego kraju, reprezentowane są przez kilka zespołów, wśród których z reguły można wyróżnić podzespoły i odmiany regionalne:

1)    pomorski las bukowo-dębowy Fago-Quercetum petraeae, ubogi florystycznie (średnio 22 gatunki), występujący głównie na północ od pasa moren czołowych pomorskiego zlodowacenia bałtyckiego, gdzie zajmuje ok. 30 tys. ha (a jego siedliska pokrywają 460 tys. ha, a zatem prawie 6% lasów Polski);

2)    pomorski las brzozowo-dębowy Betulo-Quercetum roboris na piaszczystych siedliskach w nadmorskim pasie Pomorza, pokrywający łącznie 2—3 tys. ha;