69418 skanuj0041 (76)

90

dużo w nas przyczajonych i ściszonych popędów oraz sprzeczności

pomiędzy powierzchnią życia klasy średniej, a jej wewnętrznym zakłamaniem¹.

Drugi film Hausner Hotel (2004) jest również grą w burzenie schematu, lecz tym razem reżyserka niemal zupełnie odchodzi od psychologicznej wiwisekcji swojej bohaterki. Hotel jest opowieścią o młodej kobiecie, która zostaje zatrudniona w alpejskim pensjonacie. Irene przez przypadek dowiaduje się, że jej poprzedniczka znikła w tajemniczych okolicznościach, więc postanawia dowiedzieć się, co właściwie się z nią stało. Prowadząc swoje prywatne śledztwo fizycznie i psychicznie upodabnia się do swojej poprzedniczki, zmienia się w nią i gubi, gdzieś w zakamarkach pensjonatu.

Tytułowy hotel jest miejscem typowym, takim, jakie widzi się w każdej alpejskiej wiosce. Ekranowy świat pozornie jest więc światem wyjętym z opisanego na wstępie austriackiego stereotypu, pełnego kiczowatego uroku, szczytów pokrytych wiecznym śniegiem, zielonych łąk, na których pasą się owce. Próżno by jednak szukać takiego obrazu w mrocznym filmie Jessiki Hausner, bo choć widz może domyślać się, iż bohaterka przebywa w urokliwej miejscowości, to z trudem dostrzeże symptomy obecności tego miejsca na ekranie². Reżyserka stara się kreować swój świat tak, jak gdyby chciała zbudować go na „antyschema-cie", z elementów, które są w opozycji wobec porządku alpejskiego stereotypu. W centrum jej refleksji znajduje się więc nie tyle konkretna postać, bohater-protagonista, co raczej widz kuszony wędrówką poprzez swoje myślowe przyzwyczajenia. Pułapki są budowane wielopiętrowo, co wprowadza chaos w percepcji i rozumieniu samego filmu. Lecz o to tym razem chodzi. Irene (Franziska Weifi) jest - w odróżnieniu od Rity - postacią papierową, jednowymiarową, płaską, wręcz przeźroczystą, wyzutą z emocji, uczucia, pragnień. Służy reżyserce wyłącznie do „przenoszenia" nastroju, który jest osią i dominantą hotelowego mikrokosmo-su. Reżyserka sprawnie żongluje pojemnością zawartą w kinie gatunku, słusznie zakładając, iż widz szybko wpadnie w pułapkę klasyfikacji gatunkowej właśnie. Ten thriller, film grozy i horror jednocześnie to tylko kolejne oszustwo, którego celem jest zaskoczenie widza, odarcie, obalenie mitu, deziluzja, kolejny eksperyment tym razem przeprowadzony na odbiorcy. Hausner bawi się nastrojem i napięciem, piętrzącymi się zagadkami, zadawanymi pytaniami, na które nie odpowiada, niczego nie wyjaśnia, nie dookreśla. Jej celem nie jest wyłącznie wytrącenie widza z wygodnego miejsca, lecz również ukazanie, że za turystycznym blichtrem kryje się być może wszystko to, co samych Austriaków napawa irracjonalnym lękiem. Sugeruje, że za uroczą fasadą kryją się demony, których nie można „po prostu" odrzucić lub unicestwić. Zwłaszcza, że jesteśmy osaczeni (tak jak bohaterka) przez wchłaniającą nas samotność, od której nie ma ucieczki. Wrażenie to pogłębione zostało poprzez nietypowe zdjęcia - ascetyczne, próbujące wypreparować z rzeczywistości wyłącznie elementy znaczące, powodujące wrażenie odrealnienia, wprowadzające niepokój, niepewność, w końcu - strach, który wypiera wszystkie inne elementy, mogące kształtować postawę odbiorcy.

Kino Jessiki Hausner naznaczone jest piętnem oryginalności, a odczytywane poprzez kontekst dysputy z austriackimi kompleksami, obawami i fobiami, nabiera nowego znaczenia. Siła jej filmów tkwi jednak nade wszystko w fakcie, iż oglądanie ich w oderwaniu od narodowego kontekstu, nie wmieszanych w tożsamościowy dyskurs, pozwala widzowi bawić się innymi ukrytymi w nich sensami. I jest to być może najważniejsza cecha jej twórczości.

Filmografia: 19% Flora, kr. m.

1999 Intcr-View, kr. m.

2001 Lovely Rita (Urocza Rita) 2004 Hotel

1

   Ron Holloway, Lovcly Rita. „Moving Pictures", nr 7 (Cannes Day Seven, Tuesday, May 15, 2001), s. 18.

2

   Co ciekawe film kręcony byty we wnętrzach kilku autentycznych, działających, alpejskich pensjonatach, a w rolach drugoplanowych wystąpili ich pracownicy i właściciele. O realizacji filmu Jessica Hausner opowiada w wywiadzie udzielonym Au-strian Film Commission. Karin Schiefer, Jessica Hausner about Hotel, http:// www.austrianfilm.com/.