72556 skanuj0167 (10)

być stosowane również do mocowania piasty koła na czopie wału (rys. 7.18). Rozwiązanie to ma wiele zalet, do których m.in. należą: a) uniknięcie osłabienia wału i piasty przez rowek wpustowy — a tym samym znaczne zwiększenie wytrzymałości zmęczeniowej obu elementów, b) dokładne środkowanie, c) możliwość stosowania mniej dokładnych pasowań, d) łatwiejszy montaż i demontaż.

Sprężyste pierścienie osadcze (Seegera), pokazane na rys. 7.19, służą do zabezpieczenia przed przesunięciami wzdłużnymi sworzni, wałków i różnych elementów (łożysk, kół zębatych itd.) osadzonych na czopach wałków. Sprężystość pierścieni wykorzystuje się do celów montażowych, tj. do ułatwienia osadzania ich w kanałkach wałków lub otworów w korpusach. Rozróżnia się pierścienie zewnętrzne i wewnętrzne; są one objęte normą PN-81/M-85111.

7.7. Łączniki gumowe

Właściwości gumy. Podstawowym materiałem na elementy o dużej podatności jest guma. Do wyrobu elementów podatnych stosuje się gumę naturalną (kauczuk z dodatkami) lub syntetyczną (buna, neopren itp.). Rozróżnia się gumę miękką (o twardości ok. 30° Shore’a) oraz twardą (ok. 90° Shore’a). Elementy podatne, stosowane w budowie maszyn, wykonuje się zwykle z gumy o twardości 30 -h 70° Shore’a. Własności mechaniczne gumy ujęte są w normie PN-ISO 1382:1998.

Do zalet gumy, decydujących o jej zastosowaniu w różnych elementach maszyn i urządzeń, zalicza się m.in.:

•    dużą zdolność kumulowania energii;

•    dużą podatność (moduły sprężystości poprzecznej G i wzdłużnej E są wiele tysięcy razy mniejsze niż dla stali);

•    mały ciężar właściwy (małą gęstość);

•    dużą zdolność tłumienia drgań;

•    dużą odporność na działanie kwasów i zasad;

•    łatwość łączenia z metalem przez zawulkanizowanie.

Wadami gumy są (m.in.):

•    mała wytrzymałość i wynikające stąd niewielkie naprężenia dopuszczalne (setki razy mniejsze, niż stali sprężynowych);

•    duża liczba Poissona (v w 0,5) świadcząca o nieściśliwości gumy (dla uzyskania podatności należy zapewnić elementom gumowym swobodę odkształceń);

•    przechodzenie odkształceń sprężystych w odkształcenia trwałe, co przy długotrwałym obciążeniu powoduje utratę własności sprężystych gumy;

•    ograniczony zakres temperatury pracy między —30° a +60°C (z możliwością krótkotrwałej pracy w temperaturze do — 65°C lub do + 100°C);

167