232 Rozdział 6. Język i mass media: znaczące płaszczyzny komunikacji
k
i odtwarzają kulturę (przy czym w żadnym przypadku nie zachodzi tu proste odzwierciedlanie wartości i norm kulturowych). W ten sposób język i media biorą udział w naszej socjalizacji. W odniesieniu do problemu płci kulturowej, istotna część tej socjalizacji odbywa się przez symboliczną anihiliację - symboliczne ignorowanie, trywializowanie lub deprecjonowanie poszczególnych grup społecznych. W tym przypadku grupą tą są tradycyjnie kobiety. Stwierdziliśmy na przykład, że w języku zawarty jest przekaz, którego istotą jest „przekonywanie kobiety, iż jeśli się o niej mówi, to czyni się to jedynie machinalnie, przekonanie jej, że jest lingwistycznym wariantem, jest z kategorii «et cetera»” (Butler, Paisley 1980:50). Gazety upowszechniają podobne informacje, a czasopisma, telewizja i reklamy, które odgrywają tak istotną rolę w społeczeństwie, propagują stereotypy dotyczące zarówno kobiecości, jak i męskości.
W rozdziale tym przedstawiliśmy przykłady wykazujące, iż stereotypowe wizerunki mają negatywny wpływ zarówno na zachowania, jak i obraz samego siebie. Dotyczy to kobiet i mężczyzn. Przeanalizowaliśmy również wyniki badań udowadniających, iż media, a w szczególności telewizja, mogą w dużym stopniu przełamywać seksistowskie stereotypy, gdy empatycznie i realistyczne ukazują kobiety i mężczyzn w nietradycyjnych rolach społecznych. Niektórzy z obserwatorów utrzymują, iż redukcja seksizmu w mediach może nastąpić jedynie wówczas, gdy na stanowiska decyzyjne w czasopismach, stacjach telewizyjnych i agencjach reklamowych powoływanych będzie więcej kobiet. My również jesteśmy zwolennikami równej reprezentacji obu płci na tych stanowiskach, jak również zatrudniania w mediach osób o różnorodnym pochodzeniu rasowym i etnicznym, będących w różnym wieku, posiadających odmienne orientacje seksualne, jak również niepełnosprawnych fizycznie. Należy jednak podejmować także i inne konkretne działania. Przede wszystkim musimy zrezygnować z seksistowskiego języka w naszych wzajemnych procesach komunikowania się. Inne strategie mogą objąć: kampanie polegające na masowym wysyłaniu listów protestacyjnych do gazet i stacji telewizyjnych oraz bojkotowanie produktów promowanych za pomocą seksistowskich reklam. Jeśli język i media uczestniczą w tworzeniu tego, co można uznać za rzeczywistość, to należy robić wszystko, aby konstruowana rzeczywistość była pozbawiona seksizmu.
'■Ą
■
M
y;-
-
i
-v
Hipoteza odzwierciedlania - przekonanie, iż przekaz nadawany przez media odzwierciedla zachowania, relacje, wartości i normy najbardziej powszechne lub dominujące w społeczeństwie.
Seksizm językowy - deprecjonowanie za pomocą języka członków jednej z płci.
Semantyczna degradacja - trwający w czasie proces stopniowego deprecjonowania znaczeń lub konotacji określonych słów.
Symboliczna anihiliacja — symboliczne ignorowanie, trywializowanie lub deprecjonowanie jednostek lub grup w środkach masowego przekazu.
Bok S., 1998, Mayhem: Miolence as public entertaimnent, Reading, MA: A Mer-loyd Lawrence Book/Addison-Wesley. Pasjonująca, a przy tym dobrze uzasadniona i poparta badaniami empirycznymi analiza, która dostarcza argumentów politykom i rodzicom walczącym o zredukowanie w przekazach medialnych zjawiska wizualnej przemocy.
Cortese A.J., 1999, Prouucaleur: Images of women and minorities in adverising, London: Rowman and Littlefield. Interesujące i komunikatywnie napisane rozważania na temat typowego dla operującej językiem ciała i symboli reklamy współczesnej - na temat seksualnego wykorzystywania kobiet i dzieci, przemocy seksualnej, a także dominacji mężczyzn oraz stereotypów rasowych, etnicznych i dotyczących pici.
Stahl L., 1999, Reproting liue, New York: Simon and Schuster. Autobiografia znanej korespondentki wiadomości telewizyjnych, która opisuje problemy stojące przed kobietą pragnącą dostać się do „klubu chłopców” w wielkiej sieci informacyjnej.