75739 S5006402 (2)

niż odmiany pierwotne (np. I- rfiwwłiw). wymagąjące jednak wyta\i kultury rolnej (Giżhert, Woźniak 1964, 74n.; LUyńska-Ząiąc 1998,167n.Y. Zn«c*ną mię odgrywała tez uprawa jęczmienia, a wyjątkowo dużą skalę osiągnęła też hodowla żyta i owsa - zbóż. które ze względu na glęhoki system korzeniowy wymagąją bezwzględnie uprawy ornej, a których upowszechnienie na ziemiach Polski było, jak się sądzi, zasługą Celtów (por, Wożniak 1970. 22In.; Lityrtska-Ząiąe 1998, 168), Najpewniej wyraźnie mniejsze znaczenie miała natomiast uprawa prosa (Giżbert, Woźniak 1964, 75; Lityńska-Zając, passim).

Analizy mikroskopowe fitolitów, pochodzących z ostatnio wspomnianej jamy 124 z Krakowa Cła, dostarczyły również niezwykle interesujących danych o sposobach ścinania i technikach młócenia zbóż.. Otóż pośród zdeponowanych w obiekcie spalonych szczątków znajdowała się. jak wspomniano, głównie silnie rozdrobniona sieczka zbożowa, zapewne pozostałości po młóceniu, przy czym były to wyłącznie plewy i plewki, jak zaznaczył autor badań M. Polcyn. bez słomy (wyniki analiz znajdują się w archiwum Oddział MAK w Nowej Hucie). Wskazywałoby to, iż. zboże ścięto wysoko, tuż pod kłosem (prawdopodobnie przy pomocy sierpa). Ponadto badane fragmenty roślin wykazywały charakterystyczne, astrę, nieregularne zakończenia wskazujące na cięcie, rozrywanie ostrym narzędziem. Identyczne ślady, według Autora, pozastawia prowadzona doświadczalnie młocka przy użyciu tribulum (lub urządzenia określanego terminem threshing sledze) znanego w starożytności głównie na terenach nadśródziem-nomorskich, a do czasów nowożytnych stosowanego jeszcze np. w Grecji, czy Hiszpanii oraz. na Ukrainie i u Słowian południowych (Zawadzki 1961, 38; Moszyński 1960, 214n.). Wskazanie na możliwość używania narzędzi tego rodzaju przez Celtów małopolskich to fakt dość zaskakujący, tym bardziej, że źródła antyczne nie wspominają, aby na terenach Celtyki znano i praktykowano ten sposób młocki.

Oprócz pięciu podstawowych zbóż. odgrywających, jak się wydaje, podstawową rolę w wyżywieniu ludzi i zwierząt, uprawiano najprawdopodobniej także grykę (Fagopyrum sp. oznaczona w Krakowie Tyńcu - Giżbert 1956; Lityńska-Zając 1998, 168, 182) oraz rośliny strączkowe - bobik (Vlc/a fabo oznaczona w Krakowie Wyciążu 5 - Moldenhuwer 1957-1958, 24), wykę (WFoffl sativci) i groch (Pisutn sativum\ oznaczone w Krakowie Mogile I - Woźniak 1970,221), a ponadto włókniste (dowodnie konopie, których nasiona zidentyfikowano wśród szczątków roślinnych z jamy 75 z Krakowa Kr/cslawic).

Płody rolne, w tym zapewne przede wszystkim ich część przeznaczoną do siewu, przechowywano w naczyniach zasobowych lub pojemnikach z materiałów organicznych, umieszczanych w dość głębokich, wydrążonych w lessie jamach zasobowych, wykładanych drewnem lub faszyną. Pozostałości takich spichlerzy odkryto na osadach w Krakowie Kr/.eslawicach (ob. 75) i Wyciążu 5 (ob. 52).

Zboże przeznaczone do spożyciu mielono najpewniej na żarnach rotacyjnych. Co prawda nu żadnej

/ omawianych tu osad nic znaleziono, jak dotąd, zabytków tego typu, które łączyć można bezspornie z okresem lateńskim (żarna z osady mogilskiej odnoszone są już do okresu rzymskiego), niemniej jednak znalezisku z Dale wic (Woźniak 1970, 220, 318) pozwalają mniemać. iż znane były one także w pobliżu Krakowa.

Najprawdopodobniej gromadzono także zapasy siana, którym skarmiano zwierzęta hodowlane w okresach zimowych. Głównie / koszeniem traw łączone są zazwycząj znaleziska półkosków (por. np. Woźniak 1970, 220), których obecność odnotowano również wśród znalezisk z. omawianych tu osad.

.lak wspomniano, buduniu osad podkrakowskich dostarczyły stosunkowo licznych serii zwierzęcych szczątków kastnych, stwarzając potencjalnie spore możliwości dla rekonstrukcji struktury hodowli w omawianym odcinku czasu. Niestety, jak na razie dysponujemy jedynie wstępnymi oznaczeniami liczniejszej grupy znalezisk tego typu pochodzących z. osady krzesła w ickicj (łącznie 647 kości z. 12 obiektów - por. Poleska, Tobola 1988, 124, tub. 1) oraz. materiałów z niektórych jam (związanych najprawdopodobniej ze sferą kultową) z. osad w Krakowie Pieszo wie 17 (obiekty 2.6,41, 54, 479, 542), Krakowie Wyciążu 5 (ob. 280) i Krakowie Cle (ob. 124), a także Krakowie Mogile I (Sych 1960).

Struktura gatunkowa badanej serii kości zwierzęcych z. Krakowa Krzeslawic charakteryzuje się wyraźną przewagą bydła (55,3%), po którym najliczniejsza jest Świnia (21.6%), a następnie owca/koza (łącznie 15,7%) i koń (6%). Zbiór uzupełnia niewielka ilość szczątków ptaków (kuraki) i zwierząt dziko żyjących (dzik, sarna, jeleń, drapieżniki wielkości rysia i wilka). Bardzo podobną strukturę szczątków zwierząt hodowlanych prezentują oznaczone wstępnie serie pochodzące ze wzmiankowanych wcześniej obiektów z pozostałych osad, z. tą tylko różnicą, ż.e obserwuje się w nich dodatkowo dość powszechną Obecność szczątków psa, a ponadto nieco podwyższoną frekwencję zwierząt łownych (por. dalej), Charakterystyczne, iż dość zbliżoną strukturę. zarówno pod względem zestawu, jak tei stosunku ilościowego szczątków poszczególnych gatunków wykazują także inne badane dotąd (znacznie mniej liczne) serie kości pochodzące z osad w Przemęczanach (Go-dłowski 1969, 76n„ tab. 1; Wielowiejski 1981, 325n„ lab. 5) i Podłężu (M ako w icz - Po 1 i szot 1990, !63n.), aczkolwiek na obu ostatnio wzmiankowanych osadach zarejestrowano wyraźnie wyższy niż w Krakowie Krze-slawicach udział owcy/kozy, a w Przemęczanach ponadto nieco mniejszą frekwencję bydła. Generalnie jednak stwierdzić można, iż właściwa dla późnolateńskich osad grupy tynieckiej strukturo stada hodowlanego prezentowała roczej proporcje zbliżone do typowych dla terenów kultury przeworskiej, a nie celtyckiej. Na tych astatnich dominacja bydła nie jest bowiem tak znaczna, a udział drobnych przeżuwaczy wyro/nie podwyższony (por. Boessneck 1971, 59n.; Woźniak 1970, 222; Makiewicz 1977, 126n.: Wielowiejski 1981.325n.). Na ziemiach polskich taką „typowo celtycką" strukturę stada hodowlanego prezentuje seria zwierzęcych szczątków kastnych pozyskana z osady w Nowej Cerekwi (Czerska I963a, 300n.),

245