78250 IMGP2255

Komórki macierzyste Unii krwiotwórczej

i

Zespól

prekursorów

komórką macierzystej komórki pnia (ryc. 4.19). CFU-_S,dzieląc się, wytwarza, po zróżnicowaniu komórek potomnych, komórki prekursorowe linii granulocy-tamej CFU-G i monocytamej CFU-Mon.

252

2

Ukierunkowanymi komórkami macierzystymi wszystkich granulocytów są komórki CFU-G, dające początek rozpoznawalnym morfologicznie komórkom macierzystym - mieloblastom. W procesie podziału i dojrzewania mieloblast różnicuje się i przekształca w promielocyt, a ten w trzy różne postacie mielo-cytów: obojętnochłonne, kwasochłonne i zasadochłonne. Powstałe mielocyty zapoczątkowują dojrzewanie trzech rodzajów krwinek: najliczniejszych granulocytów obojętnochłonnych, mniej licznych granulocytów kwasochłonnych oraz występujących w minimalnych ilościach we krwi granulocytów zasado-chłonnych. Mielocyty zamykają pulę komórek dzielących się. Ich potomstwo -metamielocyty oraz granulocyty o jądrze pałeczkowatym (granulocyt pałeczkowaty) i granulocyty o jądrze segmentowanym (granulocyt segmentowany) nie podlegają już podziałom, a różnią się jedynie stopniem dojrzałości i osiągniętej doskonałości do wykonywania zadań. Zewnętrzną tego cechą jest zmiana struktury jądra i wykształcenie w cytoplazmie bardzo wyraźnych już zagęszczonych ziarnistości. Tę grupę komórek w szpiku można określić jako pulę komórek dojrzewających. Stanowią one liczną liczbowo tzw. rezerwę szpikową. Granulocyty z tej rezerwy w miarę zapotrzebowania mogą przechodzić przez śródbłonki zatok szpikowych i wydostawać się do krwi. Łączny czas rozwoju, obejmujący wszystkie wymienione stadia oraz dojrzewanie do postaci granulo-cytu segmentowanego, wynosi około 10 dni. Natomiast czas życia dojrzałego już granulocytu segmentowanego krwi krążącej wynosi zaledwie 2-3 dni. Część granulocytów po przejściu do krążenia zostaje zatrzymana w licznych zatokach naczyniowych i rozgałęzieniach naczyń włosowatych śledziony, wątroby i szpiku. Tworzą one pulę marginalną, czyli rezerwę pozostającą stale w pogotowiu. Uruchomienie obu puli występuje po zadziałaniu silnego bodźca zakaźnego. Doprowadza to do skrócenia czasu dojrzewania granulocytów i pojawienia się postaci pałeczkowatych we krwi obwodowej.

Macierzysta komórka pria

Ryc. 4.19. Pochodzenie i podział krwinek białych: 1 - macierzysta komórka pnia, 2 - macierzysta komórka limfoidalna, 3 - macierzysta komórka multipotencjalna (CFU-s); Tc -limfocyt T cytotoksyczny; Ts - limfocyt T supresorowy; Th - limfocyt T pomocniczy, Thl i Thl - subpopulacje limfocytu Th; Tcs - limfocyt T kontrsupresorowy

Monocyty są największymi komórkami krwi. Powstają wyłącznie w szpiku kostnym. Monopoeza szpikowa przebiega według schematu: komórka macierzysta pnia, CFU-s, CFU-Mon (patrz wkładka barwna). Monoblasty, dzieląc się tworzą pule promonocytów, które dojrzewają i przekształcają się w dojrzałe monocyty. Opuszczają one szpik przez barierę szpik-krew i dostają się do krwi, a następnie krążąc, dzięki chemotaksji i diapedezie osiągają przeważnie miejsca zapalne w organizmie, gdzie spełniają swoje czynności.

Natomiast makrofagi osiadłe wywędrowują ze szpiku w okresach płodowym oraz pourodzeniowym i zasiedlają odpowiednie tkanki. Przekształcają się morfologicznie w miejscach docelowych i w miarę potrzeb ulegają podziałom, tworząc pulę uzupełniającą, dostosowaną do pełnienia odpowiednich czynności.

Produkcja limfocytów polega na wytworzeniu komórek prekursorowych CFU-L w szpiku, które tworzą się przez podziały macierzystych komórek pnia. Wytworzone limfocyty „zerowe” CFU-L, zwane również spoczynkowymi limfocytami dziewiczymi, przemieszczają się do krwi, a następnie krążą między obwodowymi narządami limfatycznymi. Tam się rozmnażają i specjalizują na dwie główne populacje, czyli limfocyty B i T.

Limfocyty T (tymozależne) różnicują się w grasicy. Poprzez dalsze podziały, różnicowanie i specjalizację wytwarzają się różne postacie tych limfocytów; limfocyty wspomagające (Th), supresorowe (Ts), kontrsupresorowe (Tcs) oraz cyto-toksyczne (Tc). Te ostatnie przez transformację blastyczną i podziały mogą produkować swoiste klony komórkowe do zwalczania określonego antygenu. Są to 53 tzw. komórki efektorowe. W czasie podziałów wytwarzają one również komórki