79260 Image195 (2)

Elektronika dla nieelektronikówJ^^E

Fot. 19

SWP.VAR m$ 1

IEVEI

przypomnieć podstawy i podać garść dodatkowych informacji praktycznych.

Podczas pomiarów napięcia i czasu pokrętła płynnej regulacji czułości i czasu (CH1VAR, CH2VAR i SWP.VAR) z reguły powinny być skręcone do oporu w prawo do pozycji oznaczonej CAL - kalibracja - patrz fotografia 19. Tylko wtedy obowiązują wartości podane no pokrętłach skokowej regulacji VOLTS/DIV i T1ME/DIY Jednak podczas niektórych innych pomiarów warto tc pokrętła płynnej regulacji celowo ustawić inaczej. I tak czas narastania (opadania) impulsów według definicji określa się jako czas, w którym sygnał zmienia wartość z 10% do 90% swej maksymalnej wartości. Z kolei czas impulsu i czas przerwy określa się na poziomie 50% amplitudy impulsu. Aby ułatwić określenie czasu narastania i opadania impulsów, na ekranie oscyloskopu są dodatkowe przerywane linie poziome w odległości 2,5 działki od środka. Są tam też zaznaczone poziomy 0%, 10%, 90% i 100% - właśnie dla ułatwienia pomiaru impulsów. Przy pomiarach impulsów warto pokrętłem płynnej regulacji czułości ustawić wartość minimalną i maksymalną impulsów na tych przerywanych liniach, oznaczonych 0% i 100%, jak pokazuje fotografia 20.

Z kolei przy pomiarach fazy (opóźnienia kątowego) dwóch przebiegów warto tak rozciągnąć przebieg pokrętłem płynnej regulacji SWP.VAR, żeby pełny okres badanego przebiegu mieścił się dokładnie w dziewięciu działkach ekranu. Wtedy obliczenia będą ułatwione, ponieważ nie trzeba będzie obliczać czasu opóźnienia i procentowego stosunku opóźnienia do okresu, tylko wystarczy pamiętać, iż przy takim pomiarze jedna działka oznacza kąt opóźnienia 40 stopni, ponieważ kąt pełny to 360 stopni, czyli 9*40 stopni. Przykład pokazany jest na fotografii 21.

Bardzo często przy pomiarach audio trzeba przy wykorzystaniu generatora sinusoidalnego o regulowanej częstotliwości sprawdzić pasmo przenoszenia, czyli określić przy jakich częstotliwościach (górnej i dolnej) sygnał zmniejsza się o 3dB w stosunku do sygnału przy częstotliwości odniesienia równej 1kHz. Spadek o 3dB oznacza zmniejszenie sygnału pierwiastek z 2 razy, czyli około 1,41 x. Inaczej mówiąc, zmniejszenie sygnału z wartości 100% do około 71%. Duża dokładność nie jest tu wymagana. Dlatego w praktyce wystarczy przy sygnale sinusoidalnym o częstotliwości 1 kHz uzyskać na ekranie najpierw przebieg o wielkości 7 działek, a potem tak zmieniać częstotliwość generatora, żeby uzyskać przebieg o wielkości 5 działek.

Można mierzyć amplitudę, ale łatwiej jest obserwować wartość międzyszczyto-wą, czyli odpowiednio ±3,5 działki i ±2,5 działki - przykład przy sprawdzaniu górnej częstotliwości granicznej pokazany jest na fotografii 22. Najpierw ustawia się na ekranie obraz przebiegu odniesienia

0    częstotliwości 1kHz

1    wysokości 7 działek (międzyszczytowo). Potem nie zmieniając ustawień oscyloskopu, trzeba zmienić częstotliwość generatora, żeby przebieg zmniejszył amplitudę do 5 działek (±2,5dz), co oznacza spadek o 3dB. Następnie trzeba przebieg rozciągnąć, zmierzyć okres i obliczyć (trzydecybelową) częstotliwość graniczną. W przypadku z fotografii 22 wynosi ona 25kHz.

Tylko dla dociekliwych

SINGLE OUTPUT. Wyjście SINGLE OUT-PUT to gniazdo umieszczone na tylnej płycie przyrządu. Umożliwia pomiar częstotliwości badanego sygnału przez podłączenie zewnętrznego częstościomierza.

Tryb XY. Oscyloskop CQ5620 może pracować w tak zwanym trybie XY. W spoczynku plamka nieruchomo świeci na środku ekranu, a generator podstawy czasu jest odłączony. Sygnał kanału CHI odchyla plamkę w osi X, czyli w poziomie, natomiast sygnał podawany na kanał CH2 normalnie odchyla plamkę w pionie, czyli osi Y.

Tryb XY jest bardzo rzadko wykorzystywany przez mniej zaawansowanych. Dawniej zwykle służył do wyświetlania tzw. figur Lissąjous Obecnie takie porównawcze pomiary straciły' znaczenie. Niemniej tryb XY jest bardzo pożyteczny - oscyloskop służy wtedy jako bardzo uniwersalny wyświetlacz. Współpracując z przystawkami, może pokazywać najróżniejsze przebiegi, wykresy, charakterystyki, a także napisy. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby byl uniwersalnym wyświetlaczem graficznym, sterowanym przez system mikroprocesorowy z przetwornikami C/A. W trybie XY można w razie potrzeby dodatkowo wykorzystać tak zwaną oś Z. co oznacza zmianę jasności plamki na ekranie za pomocą przebiegu elektrycznego podawanego na gniazdo na tylnej płycie przyrządu (Z-AXIS INPUT). Do takiej regulacji jasności plamki na drodze elektrycznej wystarczy sygnał o amplitudzie 5Vpp, natomiast maksymalne dopuszczalne napięcie na wejściu Z-AX1S INPUT to 30Vpp.

Tryb ADD; wzmacniacz różnicowy. Oscyloskop CQ5620 oferuje też pożyteczny tryb połączenia sygnałów dwóch kanałów w trybie ADD, czyli po prostu dodania chwilowych wartości przebiegów. Zazwyczaj ten tryb jest wykorzystywany nie tyle do dodania, tylko co odjęcia sygnałów z dwóch kanałów. Odje.cie umożliwia przycisk oznaczony CH2INY, który powoduje odwrócenie fazy przebiegu z wejścia CH2, co w trybie ADD oznacza pokazanie na ekranie różnicy sygnałów z dwóch kanałów. Oczywiście wtedy najpierw trzeba ustawić jednakową czułość obu kanałów. Aby zrobić to bardzo dokładnie, warto najpierw' podać na oba kanały takiego wzmacniacza różnicowego ten sam sygnał i ewentualnie minimalnie skorygować wzmocnienie któregoś z kanałów, żeby wstępnie uzyskać na ekranie linię prostą, bez śladu sygnału. Wtedy wzmocnienie w obu kanałach jest identyczne . oscyloskop pełni

22

Październik 2005

Elektronika dla Wszystkich