80454 skanuj0076

144 5 AAxMa ponton; poifgfpartaft*

dyłpuz)cyjiu bęiloe nazywana mucą ogólną lub potencjalną, natomiast flfl koordynacyjna mocą wojskową. Terminy „moc" i „potęga*' będą slowiwaflS zamiennie. Obydwa rodzaje potęgi odzw ierciedlają poniższe modele⁴⁴:

p_d -    • c^2r * p*'**,    hę

P" *    * f*.    (5^

\ l w agii »% y Kicidi u ki potęgowe zoaialy /.lukiągiinic zgoume z oszacowani auioru wyniosły one odpowiednio: 0.65239958; 0.21746653; 0.10873326). '

Oznaczenia:

Pj potęga ogólna.

r potęga wojskowa z »*>kuizyMamciu UvzOy ZOllilcizy w służbie czynną!.

O - pinduki krajowy brutto.

L liczba ludności.

l>    po wierzch n i« terytorium,

W wydatki wojskowe.

Moc wojskową (/*) możnu tez wy tuzie w spuaoo metu óaitlzicj uprOSZCK laminie / formułą:

P_t - »f* L'"' *    (*

gilzie.

I‘ UKK wojskowa \piZ>t>ll/Olia|.

W zwią/kuzc stosunków o małą w agą Ikzdj luliiosci upiuszizciiic to jest nM duże i w w ięk>/osci analiz w pełni dopuszczalne.

Zauważmy, że:

1)    produkt krajowy brutio [Ot lepiczumge czynnik ekonomiczny;

2)    wydatki wojskowe (W¹) oraz liczba żołnierzy służby czynnej (Ż) reprezentują czynnik militarny:

3)    stopa wydatków wojskowych (nu icprezcinuje czynnik moralny (napięcie woli) uraz czynnik strategiczny (uznanie roli czymuka militarnego);

4)    czynnik demograficzny reprezentowany jest przez ludność </.);

$) czynnik geograficzny reprezentowany przez powierzchnię (p) bywa aigl mentem kontrowersyjnym, niemniej jednak trudno byłoby podważać jego rolę nie tylko ekonomiczną, ale i militarną (w wynuarae taktycznym ora* strategicznym).

Między potęgą Ogoli tą a potęgą wojskową występują różnice jeśli P, ma clMrakter raczej ..obiektywny" (niezależny w krótkim okresie od wład/y po li* tycznej), to P_t ma charakter raczej subiektywny**, gdyż zależąc od decyzji politycznych (czynnik militarny) natrafia jedynie na „twarde" ograniczenia ckononuczno-demograficzne. Potęga wojskowa jest częścią potęgi ogólnej, będącej jej teoretyczną granicą

"Zob. np. M. Suki, ftdw.;^giiatoipnigpin jt cyt., nudź IV. lenia, \4e9od)r t ffkmkt hadamta »tosmk&wmtąŁ**madku\vdt.6i. cyt, nudź VII

Powyższe modele odwzorow ują potęgę państwa (jednostki politycznej) pod pmtacią strumienia energii, tj. mocy . W języku cybcmelyki można by powiedzieć, łf moc charakteryzuje jednostkę polityczną jako układ samodzielny o określonej zdolności do przetwarzania energii w czasie. Mówiąc jeszcze inaczej, moc jednostki politycznej wyraża jej zdolność do przetwarzania zobiektywizowanej I społecznie zaakceptowanej, mającej odniesienie w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych) energii społecznej w jednostce czasu. Jest to więc rodzaj mocy socjologicznej. Przedstawiony model pozwala liczyć potęgę państw również w kategoriach energii potencjalnej (potencjału), ale stanowi to kwestię hardziej złożoną, którą tu pominiemy. Powiedzmy tylko, że ogólnie biorąc, występuje pewna proporcjonalność między mocą a energią potencjalną. W sytuacjach wyjątkowych może jednak dojść do znacznych rozbieżności. Przykładem mola być Rosja, która po Związku Radzieckim odziedziczyła ogromny potencjał woj skowo-przemysłowy i potencjał bojowy sił zbrojnych, ale jej moc wyraź*114 m in. przez spadek dochodu narodowego 1 wydatków wojskowych ogromni* /malała. Może też być odwrotnie - przy małym potencjale można osiągnąć <łu/<t moc wojskową.

Sposób obliczania potęgi na podstawie powyższjch tonnuł może na pierw wv rzut oka wydawać się dość skomplikow any. W rzeczywistości jest on baid/o prosty, tym bardziej żc mamy do dyspozycji komputery. W związku z tym, że for muły operują kategoriami wartościowy mi (dochód narodowy i wydatki wojsko we), które są liczone w walutach narodowych, należy je sprowadzić do porów nywalności, tzn. przeliczyć na USD lub na jakąś inną walutę. To z kolei można robić na dwa główne sposoby: według kursów walutowych łub według Izw. siły nabywczej walut (PPP Purchasing Power Parity). W źródłach statystycznych / reguły mamy do czynieniu z pierwszym przypadkiem, ale często /najdziemy obydwa podejścia. Liczenie dochodu narodowego według PPP stosuje się z reguły do krajów o słabo rozwiniętej gospodarce rynkowej lub wręcz nierynkowoj, gdyż wtedy różnice między tymi miarami są znaczne. W analizach stosunków międzynarodowych, a zwłaszcza układów sił, należy preferować pierws/c podejście lub - jeśli to możliwe - stosować je łącznie.

O samej technice liczenia trzeba zauważyć, że mani) do wyboru co nnjmnlci dwie drogi. Pierwszą, niezalecaną, ale czasami konieczną, stosujemy wtedy, gdy nic dysponujemy danymi o którejś ze zmiennych modelu w odniesieniu do całego świata. Wtedy do formuł podstawiamy dane w postaci bezpośredniej, t/n np. dochód narodowy (wydatki wojskowe) w USD, ludzie w jednostkach, powierzchnia terytorium - w kur. W tym wypadku musimy znaleźć jakąś podstawę odniesienia (kraj lub grupa krajów), którą przyjmujemy za 1, 100, 1000 Ud. (tuk liczył, jak pamiętamy, Wilhelm Fucks). Druga droga, najlepsza, polega na przeliczeniu danych wyjściowych na udziały światowe, które następnie podstawiamy do modelu.