81144 skanuj0050 (18)

217

8. Zmiany w środowisku społecznym i przyrodniczym pod wpływem turystyki

obcych przedsiębiorstw turystycznych, które nie tylko kontrolują 90% bazy noclegowej, ale również inne sfery „przemysłu turystycznego” [Weaver 1988].

Niektórzy autorzy, np. S.G. Britton [1981], twierdzą, że gwałtowny rozwój ruchu turystycznego może być traktowany jako przejaw polityki neokolonialnej państw wysoko rozwiniętych w stosunku do krajów Trzeciego Świata. Problem ten był badany przez cytowanego autora na Fidżi, gdzie znaczna część bazy turystycznej jest zlokalizowana koło stołecznego miasta Suva i w rejonie lotniska międzynarodowego Nadi, co sprawia, że mieszkańcy Fidżi mają małe korzyści z turystyki (w odróżnieniu od obcych koncernów turystycznych). Z kolei jako pozytywny przykład może służyć Sri Lanka, gdzie, w ramach realizowanej przez rząd polityki promowania i rozwijania turystyki, znaczna część dochodów z tego działu gospodarki zostaje w kraju, np. dzięki odpowiedniej polityce aż 55% turystów przybywa do Sri Lanki narodowymi liniami lotniczymi Air Lanka [0’Hare, Barrett 1994, 49]. O tym, jak ważna jest kwestia, aby dochody z tytułu turystyki zasilały miejscową gospodarkę, może świadczyć przykład Hiszpanii. Jak wykazały badania związane z urlopami turystów brytyjskich w tym kraju, tylko 31% wszystkich wydatków trafiało do firm turystycznych w Hiszpanii, natomiast aż 50% całej kwoty pozostawało w brytyjskich biurach podróży, a 19% w innych przedsiębiorstwach w Wielkiej Brytanii [Shaw, Williams 1996, 28].

Tabela 46. Ekonomiczne następstwa turystyki w wybranych krajach Oceanii w latach osiemdziesiątych

Kraj	Mnożnikowy efekt dochodów z turystyki	Mnożnikowy efekt zatrudnienia w obsłudze turystów (niestandaryzowany)
Kiribati	0,37	0,88
Niue	0,35	1,00
Papua-Nowa Gwinea	0,87	1,52
Tonga	0,42	1,42
Vanuatu	0,56	1,00
Wyspy Cooka	0,43	0,96

Źródło: S. Milne [1990a],

Pozytywne i negatywne skutki turystyki dla obszarów recepcyjnych sprawiają, że wielu badaczy uważa za niezmiernie istotny cel zbadanie percepcji zjawiska turystyki przez miejscową ludność. Badania nad percepcją turystyki przez ludność obszarów recepcyjnych rozpoczęły się w początkach lat siedemdziesiątych [Mansfeld, Ginosar 1994, 227]. Ich głównym celem jest poznanie oceny zjawiska i jego skutków przez mieszkańców danej miejscowości (regionu), co ma duże znaczenie dla polityki lokalnej i planowania [Mansfeld 1992b]. Początkowo tego rodzaju studia były prowadzone w krajach europejskich (również w Polsce) oraz w Ameryce Północnej i dopiero po pewnym czasie objęto nimi obszary recepcyjne w innych regionach świata. Badania na ten temat prowadzili m.in. J.C. Liu i T. Var [1986], którzy stwierdzili, że mieszkańcy Hawajów (Stany Zjednoczone) uważają co pra-