77011 przewodnik0020

lu tu n\, / li iitnr.kl

Równic/ ta krytyka nic jest rozstrzygająca, nic można bowiem wy kluczyć, że mutacje, uważane przez nas za przypadkowe, są kierowane przez Boga^17-9. Podkreśla się również, że mechanizmy darwinowskie nie wyjaśniają wszystkich form życia. Na poziomie mikroskopijnym (bakterie) występuje olbrzymia złożoność, która nie mogła powstać na drodze selekcji naturalnej, nie jest bowiem redukowalna do prostszych form; należy raczej przyjąć, że systemy te powstały od razu w całym swym skomplikowaniu ¹³°. Poza tym teoria ewolucji nie odpowiada na pytanie, dlaczego w ogóle istnieją organizmy żywe. W świetle obecnego stanu wiedzy przyjmuje się, że gdyby prawa przyrody były inne, to możliwość życia byłaby wykluczona¹³¹. Z tego powodu argument teleologiczny nadal jest uważany przez wielu za słuszny.

Si | i, i i i i i i iii Ii Ii iiIiijiIi /liy '<\\ i 111U li lii ',1

Richard Swinburne. Zdaniem Swinburnea argument z celowości ma charakter indukcyjny, a jego wniosek jest wysoce prawdopodobny.

I akie f akty jak istnienie świata, jego racjonalność, obowiązywalność praw przyrody, powstanie i ewolucja życia wzięte łącznie wskazują na prawdopodobieństwo istnienia Boga i przeważają nad argumentami ateisty (zło).

1 lipotezy alternatywne (teoria Wielkiego Wybuchu i teoria ewolucji) nie wyjaśniają, dlaczego w ogóle istnieje materia, zdolna wyłonić życie. Średnia gęstość wszechświata mieści się w bardzo wąskim przedziale; gdyby była o jedną milionową wyższa lub niższa, wszechświat uległby rozproszeniu lub zwinięciu i nie doszłoby do powstania gwiazd, będących warunkiem pojawienia się pierwiastków ciężkich, koniecznych do rozwoju życia. Sugeruje to, że wszechświat został dostrojony z niezwykłą precyzją. Skoro zaś było nieskończenie wiele innych możliwości, to fakt, że stałe praw przyrody mieszczą się w wąskim przedziale, przywodzi na myśl istnienie projektu. W rzeczywistości bowiem możliwe są tylko dwa wyjaśnienia: naukowe, odwołujące się do warunków początkowych i praw przyrody oraz osobowe, odwołujące się do intencjonalnego działania Boga. Zdaniem Swinburnea nauka nie może wyjaśnić (bez błędnego koła), dlaczego obowiązują fundamentalne prawa przyrody, zakłada je bowiem jako podstawę własnych procedur. Jeśli zatem wyjaśnienie ma być możliwe, musimy przyjąć istnienie Boga jako racjonalnego projektanta świata.

I 29 A. Plantinga, Argumenty za istnieniem Boga, s. 325.

I JO A.R. Pruss, R.M. Gale, Cosmologicaland Design Argurnents, s. 130. HI Tamże,s. 130-131.

. htflłttłfrtty ./ hlłlhni, •>! li,V I

5 87

Ićizm nic cyllut wyjaśnia możliwość nauki, lecz spełnia także podstawowe kryterium tcoi ii naukowych, jest bowiem hipotezą prostą (odwołuje się do jednego Boga o nieskończonej mocy i działającego celowo, nie zaś do wielu czynników o mocy skończonej i działających ślepo). Hipotezę tę można także poddać weryfikacji, gdyby bowiem Bóg nie istniał, to prawdopodobnie nie istniałby również świat o takiej strukturze, jaką znamy; jeśli zaś Bóg istnieje, to jest wysoce prawdopodobne, że również w przyszłości wystąpią fakty potwierdzające prostotę i racjonalność przyrody¹³².

Argument ten nie jest wolny od trudności. Najważniejszą nie jest jednak istnienie zła (można bowiem przyjąć, że Bóg dopuszcza je dla urzeczywistnienia dóbr, które inaczej nie byłyby możliwe) ¹³\ lecz hipoteza wszechświatów inflacyjnych. Głosi ona, że są możliwe odmienne wszechświaty o różnych stałych, zatem struktura i istnienie wszechświata aktualnego (jednego z możliwych) nie wymaga projektanta¹³⁴. Zbędne jest także poszukiwanie racji fundamentalnych praw przyrody; stanowią one ostateczny fakt, będący podstawą wyjaśnienia pozostałych zjawisk, który sam już nie wymaga wyjaśnienia¹³⁵. Zwolennik dowodu teleolo-gicznego nie jest wobec tych trudności bezbronny. W świetle hipotezy wszechświatów inflacyjnych istnienie wszechświata aktualnego tym bardziej domaga się wyjaśnienia; im więcej bowiem możliwych wszechświatów, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zaistnieje raczej ten niż inny. Dlaczego zatem istnieje wszechświat, który znamy, nie zaś jakikolwiek inny lub żaden? Jeśli zaś chodzi o kwestię praw przyrody, to umysł ludzki nie może nie stawiać pytania o ich ostateczne źródło (zwłaszcza jeśli ich istnienie - w obliczu wielu alternatyw - nie jest oczywiste). Problemem nie jest zatem, czy należy pytać o ostateczną rację świata, lecz czy istnienie Boga jako racjonalnego projektanta świata wyjaśnia istnienie i strukturę świata; jeśli bowiem Bóg jest bytem absolutnym i pod każdym względem doskonałym, to trudno zrozumieć, dlaczego istnieje cokolwiek poza Nim.

Argument

teleologiczny

Haldanea

John Haldane. Zdaniem Haldane a argument teleologiczny jest poprawny, w świecie dostrzegamy bowiem radykalne zmiany jakościowe, w wyniku których powstają nowe byty (życie i umysł). To, co jakościowo

I    }2 R. Swinburne, Czy istnieje Bóg?, przeł. I. Ziemiński, Poznań: W drodze, 1999;

tenże, Nowy program teologii naturalnej, [w:] K. Mech (red.), Człowiek wobec religii, przeł. I. Ziemiński, Kraków: Nomos, 1999, s. 187-199; tenże, Istnienie Boga, przeł. I. Ziemiński, „Ruch Filozoficzny” 60 (2003), nr 2, s. 185-197.

II    i Tenże, Prooidence and the Problem ofEuil, Oxford: Clarendon Press, 1998.

114 A. Plantinga, Argumenty za istnieniem Boga, s. 327.

I }*> A.R. Pruss, R.M. Gale, Cosmological and Design Arguments, s. 133.