84928 skanuj0012 (292)

11. Ochrona przyrody i jej zasobów na obszarach użytkowanych gospodarczo 630

■ stworzenie warunków do prowadzenia badań naukowych i doświadczalnictwa

leśnego dotyczących możliwości i warunków upowszechniania zasad ekorozwoju na obszarze zarządzanym przez Lasy Państwowe (Szujecki 1999).

Pierwsze LKP powstały w grudniu 1994 roku. Obecnie jest ich 19 o łącznej powierzchni 990 469 ha (rys. 11.2). Nie zastępują one parków narodowych i leśnych rezerwatów przyrody, bo nadal są lasami gospodarczymi, ale niewątpliwie będą sprzyjać przywracaniu utraconej różnorodności leśnych biocenoz i walorów leśnego krajobrazu. W każdym LKP wyznaczono kilka ścieżek przyrodniczych, działają ośrodki edukacji ekologicznej i izby muzealne, dlatego spełniają one ważną rolę w systemie nieformalnej edukacji przyrodniczej społeczeństwa. Zgodnie z ustawą, finansowanie tej edukacji, „w szczególności poprzez tworzenie i prowadzenie leśnych kompleksów promocyjnych” odbywa się w ramach dotacji celowej z budżetu państwa.

Program

ochrony

przyrody

Systemowym mechanizmem wspierania działań leśników na rzecz ochrony i przywracania leśnej różnorodności biologicznej są Programy ochrony przyrody, sporządzane od 1998 roku jako obowiązkowe części planów urządzenia lasu. Z założenia mają one zawierać kompleksowy opis stanu przyrody, zadania z zakresu jej ochrony i metod ich realizacji. Sam fakt wprowadzenia takiego programu do planu urządzania lasu jest niezwykle istotnym elementem nowej polityki leśnej oraz ważnym narzędziem służącym ochronie biologicznej różnorodności naszych lasów. Wszystkie nadleśnictwa takie programy ochrony przyrody już opracowały, niestety, w wielu przypadkach sprowadzają się one wyłącznie do formalnej inwentaryzacji form ochrony przyrody istniejących w lasach państwowych na mocy ustawy o ochronie przyrody, bez terenowej inwentaryzacji składników przyrody przeprowadzonej przez odpowiednich specjalistów. W efekcie, wiele bardzo istotnych obiektów i tworów przyrody zasługujących na ochronę w tych opracowaniach nie zaistniało, m.in. stanowisk gatunków roślin specjalnej troski, ostoi cennych gatunków zwierząt oraz unikatowych ekosystemów, zwłaszcza niewielkich powierzchniowo torfowisk i źró-dlisk, a nawet starych i wyjątkowo okazałych drzew.

Tymczasem terenowa inwentaryzacja przyrodnicza powinna wyprzedzać zasadnicze prace inwentaryzacyjne drzewostanów i powinna być wykonywana równolegle z pracami glebowo-siedliskowymi. Poza tym ocena ekologicznego stanu lasu, jako element programu ochrony przyrody nie powinna się ograniczać do cech drzewostanów zawartych w bazie danych opisu taksacyjnego¹, ale winna uwzględniać cechy

1

Opis taksacyjny obejmuje charakterystykę lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia. Zawiera on: 1) dokładną lokalizację drzewostanu z podaniem m.in. nazwy nadleśnictwa i obrębu leśnego, 2) rodzaj użytku gruntowego i jego powierzchnię, 3) opis siedliska leśnego, w tym terenu, gleby i jej pokrywy, 4) cele gospodarowania w lasach: hodowlany, wyrażony w postaci typu gospodarczego drzewostanu, oraz techniczny, wyrażony w postaci wieku rębności drzewostanu, 5) opis drzewostanu, m.in. udział gatunkowy, wiek, stan i budowę drzewostanu, stopień pokrycia powierzchni i występujące osobliwości przyrodnicze, 6) elementy charakterystyki lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia wyrażane w postaci liczbowej, m.in. średnie wymiary drzew, bonitację drzewostanów, miąższość i przyrost miąższości grubizny oraz 7) określenie wskazań gospodarczych przez sporządzającego opis taksacyjny.