86715 P1120775 resize

W przyszłych badaniach konieczne jest dokładne dokumentowanie miejsc, w których wystąpiły krzemienie i pełnego kontekstu znalezisk. 1 nawet wówczas możemy liczyć tylko na częiciowc odtworzenie obyczajów pogrzebowych badanej wspólnoty. Nawiązuję tu do trafnych uwag przedstawicieli poprzedniej generacji badaczy pól popielnicowych. M. CTabalska <1968. s. 122) zwracała uwagę, że:

.AłatcnaJnc ślady pochówków, jakie odkrywa archeolog, nic dają pojęcia o różnorodności zabiegów i ceremonii stosowanych przez ludy pierwotne w cmmc uroczystości pogrzebowych,

a ZL Rajcw>ki <1975. s. 555-557) podnosi! potrzebę kontekstualnego badania cmentarzysk i grobów popielnicowych z punktu widzenia archeologii kultu. Ten kierunek badań zyskał na znaczeniu dopiero wraz z rozwojem archeologii post proce sualnej (por. Hoddcr 1982. s. 196-199). Pamiętając o tych zaleceniach będzie można - przynajmniej częściowo — zweryfikować zarysowane Hipotezy, lub postawić nowe. Zawsze jednak będą one tylko dotykać przypadkowych aspektów niezwykle złożonych ceremonii pogrzebowych (por. Malinowski 1990a; 1990b). Przegląd wielu publikowanych materiałów z badań poi popielnicowych wskazuje, że nawet w przypadkach odnotowywanta obecności krzemieni, co było dotąd raczej wyjątkiem niż regułą, brak zwykle ważnych informacji mogących pomóc w wyjaśnieniu tego zjawiska.

Wskazane różne możliwości interpretacji przypadków znajdowaniu odtup-ków krzemiennych na cmentarzyskach popielnicowych idą w kierunku do niedawna zupełnie pomijanym. Wydaje się. iż istnieją wystarczające przestanki, by w następnych latach poddać zarysowane hipotezy weryfikacji. Archeologia prehistoryczna wyrosła / ducha XV 111-wiecznego racjonalizmu i anty biblijnego przełomu pozytywistycznego w naukach o człowieku (Kmita 1985. s. 35-34; Lech 1992; Kowalski 1994; Shcrratt 1999. s. 390 » 402-403 z przyp. 12). Zrozumiale jest zatem, iż w badaniach prehistorycznych nastąpiła kompletna de sakralizacja krzemieni, oderwanie ich od wszelkich dawnych znaczeń symbolicznych i przynależnych im właściwości magicznych. Wydaje się jednak, że także na gruncie racjonalizmu naukowego powstały obecnie przestanki. by do badania tych dawnych znaczeń w archeologii prehistorycznej powrócić (por. Hoddcr 1982; Renfrew 1982; 1994; Rcnfrcw. Bahn 1991, s. 358-363). Pola popielnicowe stwarzają do takich badań dobrą sposobność’.

Bibliografia

Abi amowicz R.

1994    Cmentarzysko kultury łużyckiej w Orzechu, gm Świerklaniec, woj. Kaowiec,

Katowice.». 24-98. .śląskie Prace Prahistoryczne" 3.

Abramowicz A.

1979    Urny I ceraunle. Łódź. „Acta Archacologica Lodncmu" 27.

Almgren O.

1954    Nordische Pelnelchnungen alt religióse Urkunden. Frankfurt am Main.

Balccr B.

1997    Z badań nad krzcimeniarawem w epokach metali. (w:| J. Lech. D Piotrowska

(red.), i. 303-317.

Bargiel B.. Libera J.

1997    Z badań nad formumi bifacjalnymi w Malopolsce. |w:l J. Lcch.D Piotrowska

(rod.).¹. 145-IGO.

Borkowski W., Kowalewski M.

1997    Krzemienne groty strzał z epoki brązu i terenów Mazowsza i Podlasia. |w:|

J Lcch.D. Piotrowska (red.),s. 205-214.

Bukowski Z.

1992    Niektóre szczegóły obrządku grzebalnego w świetle badań cmentarzysk

birylualnych kultury łużyckiej na Górnym Śląsku, Archeologia Polski, t. 37 (1-2). ¹. 37-88.

Cabalska M.

1967    Ze studiów nad obrządkiem ciałopalnym w Europie przedhistorycznej. Kraków, a. 39-60. .Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Archeologiczne" 8.

1968    Cmentarzysko kultury łużyckiej w Kukmierkach w powiecie częstochowskim a zagadnienie początków i rozpowszechnienia uę zwyczaju palenia zmarłych. Przegląd Archeologiczny. 1.18.s. 122-150.

1972    Ze studiów nad systemami religijnymi związanymi z obrządkiem ciałopalnymi

(próba rekonstrukcji). Wiadomości Archeologiczne.l 37 <!).$. 3-18.

Dąbrowski J.

1961    Materiały kultury łużyckiej z Podlasia. Materiały Starożytne.l.T.%.23-46.

1996 Odtworzenie pełnego zestawu źródeł do poznana kultury łużyckiej. Iw:]

J Chochurowski (red.). Problemy epoki brązu i wczesnej epoki zelota *v Europie Środkowej. Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gedlowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy w Uniwersytecie JagieUtuiskim, Kraków, s. 175-186.

Dąbrowski J.. Mooiklnicka-Urban M.

1994    The rudtocattoon datmg oC the thiec objeets frocn the ^ettlemem of Lusatian cuhurc

at Maciejowice. Siedlce Voivodohip. Przegląd Archeologiczny, t 41. s. 87-99.

Dobrzańska E., Oedl M.

1962 Cmentarzysko kultury łużyckiej w Lasowicach Małych, pow Olesno, Silesia Anłiąua.i.4.%. 121-164.

Domańska J.. Golubkow J.

1975    Materiały z cmentarzyska ciałopalnego kultury łużyckiej w Cieszkowa, pow.

Milicz. Część l. Silesia Aniiąua. 1.17. s. 79-136.

321

320

1

Hardio d^ękujc óoc. dr. tiab. Jackowi Lechowi za przeczytanie wcześniejnzej wersji (ego mrxy kula. poc/)n>rmc licznych a wag. które Maralun się uwzględnić oraz umożliwienie mi dotarcia do rięiri i>6owe»cj literatury przedmiotu.