87050 Obraz
6 (85)

•    pielęgnowanie to służenie zarówno ludziom chorym, jak i zdrowym (Wie-wiórowska. 1988).

O tym, żc zdrowie jest mocną stroną w założeniach F. NightingaJe, świadczą kolejne tezy:

•    „pielęgnowanie obejmuje zarówno zapewnienie właściwej opieki w zdrowiu, jak i w chorobie,

•    pielęgniarką jest każda kobieta zobowiązana do opiekowania się czyimś zdrowiem,

•    świadczenie opieki pielęgnacyjnej wymaga znajomości praw zdrowia i życia” (Poznańska, Płaszewska-Żywko, 2001).

Uwaga. Odwoływanie się do prawd sformułowanych przez twórczynię nowoczesnego, świeckiego pielęgniarstwa pozwala lepiej zrozumieć jej wkład w późniejsze interpretowanie pojęcia zdrowie. Już w roku 1860 opowiedziała się za tym, że zdrowie nie może być określane jako coś będącego zaprzeczeniem choroby.

Zapamiętaj:

Zdrowie według F. Nightingale oznacza „bycie zdolnym do dobrego użytkowania tych wszystkich sil, którymi człowiek może dysponować”’ (Poznańska, Pła-szewska-Zywko, 2001).

Według F. Nightingale, największy wpływ na zdrowie człowieka mają:

•    czynniki pochodzące ze środowiska otaczającego, czyłi zewnętrznego w stosunku do niego (np. powietrze, woda, światło, czystość, wentylacja, ciepło),

•    środowisko (niewłaściwe) jest źródłem stresu, wpływa negatywnie na stan emocjonalny człowieka, tym samym na jego zdrowie,

•    wprowadzenie zmian w środowisku, w którym człowiek żyje, może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia (Poznańska, Płaszewska-Żywko, 2001).

Zdrowie w założeniach V. Henderson

Zdrowie według V. Henderson to:

•    „zdolność człowieka do niezależnego funkcjonowania w zaspokajaniu jego 14 podstawowych potrzeb zdrowotnych” (Poznańska, Płaszewska-Żywko, 2001).

U waga. Podstawowa idea V. Henderson zawarta jest w definicji pielęgnowania, sformułowanej przez nią i opublikowanej w 1966 r. Mówi o unikatowej funkcji pielęgniarki. która asystuje człowiekowi zdrowemu lub choremu w wykonywaniu tych czynności, znaczących dla utrzymania zdrowia lub jego odzyskania (także dla zapewnienia spokojnej śmierci), które mógłby wykonać bez pomocy, gdyby miał potrzebne ku temu: siłę, wolę, wiedzę. Pomoc udzielana człowiekowi powinna być świadczona w laki sposób, aby jak najszybciej mógł się bez niej obejść.

Zapamiętaj:

V. Henderson mówi o pomaganiu i asystowaniu choremu bądź zdrowemu w utrzymaniu zdrowia i jego potęgowaniu.

Dodatkowe wyjaśnienie. Założenia sformułowane przez V. Henderson, na stałe weszły do światowego pielęgniarstwa. Jej definicja pielęgnowania została zatwierdzona przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek (ICN), co oznacza, że obowiązuje pielęgniarki na całym święcie.

Zdrowie w założeniach D. Orem

D. Orem należy do grona tych pielęgniarek (teoretyków pielęgniarstwa), które wniosły znaczący wkład w rozwój myśli pielęgniarskiej (teoria) i praktyki. Szczególną uwagę zwróciła na istotę samoopicki (samopielęgnowania). Zdefiniowała to pojęcie i wprowadziła je na stale do światowego pielęgniarstwa. Rozumiała je jako: „aktywność, którą ludzie inicjują i realizują sami, aby utrzymać własne zdrowie i życie oraz zapewnić sobie dobre samopoczucie” (Widomska-Czekajska, Gó-rajek-Jóźwik, 19%).

D. Orem wyszła z założenia, że:

•    każdy człowiek powinien odpowiadać za własne życie, zdrowie i bezpieczeństwo, pod warunkiem że jest zdolny do właściwego postępowania.

Uwaga. Nie jest to wcale łatwe zadanie, gdyż stawia człowieka wobec konieczności dokonywania codziennych wyborów, które mogą wpływać (pozytywnie, negatywnie, pozostawać obojętne) na styl jego życia, na zachowania zdrowotne.

Dodatkowe wyjaśnienie. Czynności samoopiekuńcze przyczyniają się do utrzymania i promocji zdrowia, do właściwego funkcjonowania człowieka i jego rozwoju.

Uwaga. Koncepcja zdrowia D. Orem, w ogólnych założeniach:

•    jest zbieżna z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (zdrowie jako dobro-stan biopsychospoleczny, a nie tylko brak choroby). Podkreślała, że:

•    „zdrowie jest stanem pełnej integracji strukturalnej i funkcjonalnej człowieka, przejawianej wyraźnie w jego życiu codzienny m. Integracja obejmuje aspekty fizyczne, psychiczne, między ludzkie i społeczne. W procesie rozwoju człowiek osiąga coraz wyższy' poziom” (Poznańska. Płaszewska-Żywko, 2001).

Dodatkowe wyjaśnienia. Pełne zrozumienie, czym jest zdrowie dla D. Orem, wymaga wyjaśnienia pojęcia dobrostan. Przyjmuje się, że jest ono równoznaczne z

•    „przeżywaniem przez człowieka pełnego poczucia zadowolenia, przyjemności, szczęścia. Jego przejawianie występuje w ciągłym rozwoju osobowości, w osiąganiu sukcesu, w podejmowanych przez człowieka aktywnościach” (Poznańska, Płaszewska-Żywko, 2001).

Dobrostan (inaczej: dobry stan) można osiągnąć w wyniku troszczenia się o samego siebie, sprawowania samoopicki.

Podsumowanie: należy podkreślić, że każdy, kto profesjonalnie ząjmuje się pielęgniarstwem. ma szczególne prawo do tego, aby:

•    pojęcie zdrowia analizować i wartościować w relacji do pielęgniarstwa.

We współczesnym pielęgniarstwie istnieje zgoda co do tego, że:

•    zdrowie jest wartością cenioną powszechnie,

•    nie jest darem danym człowiekowi raz na zawsze,

•    czynniki negatywnie oddziałujące na człowieka mają wpływ na jego zdrowie.

•    człow iek reaguje na czynniki pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego jako niepodzielna całość,

•    życie człowieka wymaga ciągłego zmagania się ze środowiskiem otaczającym, ze stresem dnia codziennego, pracy, nauki; wymaga uruchamiania różnych mechanizmów obronnych.

31