88217 IMG 01 (6)

M- LSncMWKA Mettr<ł{łFjcKologic^rtfl terapio dy?khji rozwojowej. 375

Podstawową cechą mikrouszkod zenia mózgu jest to, że uszkodzenie nie ma cu charakteru zmian rozsianych, lecz występuje tylko w pewnej części układu nerwowego, a pozostałe części funkcjonują stosunkowo prawidłowo. len względnie wybiórczy charakter uszkodzeń powoduje bardzo istotne konsekwencje, jeśli chodzi o właściwości obserwowanych objawów - różnią się one w zależności od lokalizacji defektu. Różnice te mogą być dwojakiego rodzaju - dotyczą one tego, jaka funkcja ulega zaburzeniu, bądź sposobu, w jaki ta sama funkcja została zaburzona.

Poznanie zależności pomiędzy lokalizacją uszkodzenia mózgu a charakterem występujących objawów stanowi podstawę wnioskowania diagnostycznego, opartego na wynikach psychologicznych badań czynności wyższych, jednak nawet wtedy, gdy zależności te zostały ustalone w sposób względnie ścisły, istnieje szereg czynników ograniczających stopień pewności wniosków lokalizacyjnych. Nieuwzględnienie tych czynników mogłoby prowadzić do błędnej diagnozy. Na podstawie jakościowej analizy objawów stwierdzonych w zakresie różnych czynności i ich odniesienia do siebie formułuje się przypuszczenia, hipotezy co do mechanizmów warunkujących wystąpienie tych objawów, oraz co do tego, jakie to wspólne ogniwo układów funkcjonalnych dla poszczególnych czynności zostało uszkodzone. Weryfikacja tych hipotez powinna być dokonana przy zastosowaniu prób sensybilizowanych, tzn. szczególnie czułych na zaburzenia określonego rodzaju (Matuszewski, 1974).

Przebieg tak rozumianego badania diagnostycznego musi być bardzo elastyczny, osoba badająca powinna wykorzystywać zróżnicowane zestawy prób pozwalające rozszerzać zakres badania w kierunkach, których znaczenie dla diagnozy zostanie wykryte we wstępnym badaniu orientacyjnym.

Model funkcjonalny uwzględnia 4 rodzaje zmiennych w diagnozie neuro-psychologicznej:

1.    czynności psychiczne mające podstawowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu nauki szkolnej, np. w zakresie percepcji, motoryki lub pamięci;

2.    czynniki środowiskowe i osobowościowe, np. brak stymulacji środowiska, deprywacje środowiskowe, nieadekwatne zachowanie rodziców lub nauczycieli w stosunku do trudności dziecka, niska samoocena;

3.    stan funkcjonowania mózgu, np. obecność nabytych lub wrodzonych dysfunkcji mózgowych;

4.    ewentualne zaburzenia w zachowaniu dziecka związane z trudnościami szkolnymi, np. z umiejętnością czytania, możliwością ekspresji werbalnej i odbiorem informacji językowej (Kaczmarek, 1987).

Ocena czynności podstawowych dotyczy następujących kategorii: prób intelektualnych, czynności werbalnych, czynności wzrokowoprzestrzen nych