89486 skanuj0073 (44)

mu

pe stosowanie meto-1 ■których przejawów | kogół podlegają pro-B pa siebie uwagę dzie-l pwań w rodzinie są; I ieaia, zaufania i ser-1 pebie usłużnym, wza-l ae itp. Tego rodzaj* 1 ■rade—wywiera is-fl ii moralnie pożądaneI fe powstania atmos-l zachowań swych ro-| l altruizmu od swychI kwania (por. W. Gay- I

magają innym. Pomocy udzielają wtedy nie tylko osobom, które oddały ii potrzebne usługi, lecz także są skłonne do generalizacji otrzyma-3>ch świadczeń. Oznacza to. że poczucie powinności w zakresie poma-amia innym wiążą także z osobami, którym niczego nie zawdzięczają, Htóre ich pomocy potrzebują. Natomiast jeśli same nie doświadczy-m(oczekiwanej pomocy, pozbawione są niejako poczucia obowiązku ■feielania jej innym osobom. Nic więc dziwnego, iż „altruiści i bez-^Kesowni działacze najczęściej wywodzą się z domów, w których Bsunki między rodzicami były bliskie i serdeczne, oparte na miłości, kmjemnym zaufaniu i szacunku, a więc z domów, w których nie tylko ^merialne, ale psychiczne potrzeby dziecka były właściwie zaspokajane” (S. Garczyński, 1985, s. 85 i n.). Powyższe twierdzenie odnosi się także do szkoły, w której uczniowie na pewno bardziej potrzebują pomocy w formie duchowego czy psychicznego wsparcia niż np. doraźnej pomocy w nauce lub formalnego egzekwowania ich wiadomości i umie-^ności.

■ Istnieje na ogół zgodność w tym, że zasygnalizowane wyżej przejawy społecznie i moralnie pożądanych zachowań czy postaw podle-gąją modelowaniu. Modelowaniu temu—jak powiedziano wcześniej ^Łrzysługuje jednak różny zakres generalizacji. To znaczy, że dzieci Hśłodzież w niejednakowym stopniu uogólniają upodobnianie się do modela. Postrzegane przez nich postępowanie rodziców i nauczycie-ijest pewnego rodzaju przesłaniem, odpowiednio ukierunkowującym idldziałania praktyczne. Jednych skłania ono jedynie do zwykłego od-■Bajemniania związanych z nim doświadczeń, drugich do postępo-■rania w podobny sposób także w stosunku do innych ludzi, a jeszcze Hiych mobilizuje do zachowania się zgodnie z określoną zasadą postępowania, np. o takim brzmieniu, jak: „Bądź wyrozumiały dla innych!” ml „Bądź dobry dla ludzi!” (por. Altruismus..., 1988, s. 12 i n.).

Czynniki ułatwiające modelowanie

K W wyniku licznych badań stwierdzono, iż rzeczywiście stosowa-niemetody modelowania pociąga za sobą na ogół skutki pozytywne ■por. D. Rosenhan, G. M. White, 1967; M. E. Rice, J. E. Grusec, 1975; I. P. Rushton, 1975). Zależy to jednak od wielu czynników. Tak np. Kazało się, że metoda ta jest mniej skuteczna w stosunku do dzieci ■wieku młodszym niż w wieku starszym. Stąd też, pragnąc wyzwo-Eć u małych dzieci gotowość do wyświadczania drobnych usług, trzeba dostarczać im różnorodnych przykładów oddzielnie dla każdego określonego przejawu postępowania altruistycznego. Nie wystarczy zatem

Dobroczynny wpływ prospołecznych zachowań dorosłych na podobne zachowania dzieci i młodzieży

fetowania w wyzwą-1 kii społecznie i mc-■I im przez rodziców! L jak i ojcowska. Mi-j pmie podstawowych I lopiecznych. Jest ona I

n^u-

Lnez rodziców i nau-■wtoczenia. Na przy-krodziców do swych I jgów (koleżanek) ich Liny stosunek do gro-k również ich lojalną i m) powierzonych im kprzejawianej wraź-! ■omy krzywdy i nie- j ■ia i niepowodzenia kbyć szczególne ich kzowaniem dla nich

mołecznie i moralnie i i młodzież różnego pególnie od rodziców miej same chętnie po

Podatność dzieci na wpływy metody modelowania

Metoda modelowania 195