89539 Obraz8 (16)

To nie wina Cordelii, że nie jest muzykalna, powtarzała nam często mama. Przejęła to po ojcu.

Odwrotną sytuację opisał Somerset Maugham w opo władaniu The Alien Corn. Rodzina, która świeżo zdobyła szlachectwo, chce przysposobić syna do godnego dżen telmena życia, które upływa na polowaniach i strzela niu, podczas gdy ten, ku rozczarowaniu rodziców, gorąco pragnie zostać pianistą. Zapada kompromisowa decyzja, że chłopak wyjedzie do Niemiec uczyć się muzyki, a gdy wróci po dwóch latach, podda się ocenie zawodowego pianisty.

George po dwóch latach wraca z Monachium i zasiada do fortepianu, a cała rodzina gromadzi się, aby wysłuchać opinii uznanej wielkości Lei Makart. George z wielkim zapałem gra Chopina, czegoś jednak brakuje. Narrator opowiada:

Żałuję, że nie znam się na muzyce na tyle dobrze, aby dokładnie opisać jego grę. Była w niej siła, była młodzieńcza przesada, brakowało mi jednak tego charakterystycznego czaru Chopina, jego czułości, nerwowej melancholii, tej smutnej wesołości i z lekka przyćmionej romantycz-ności, która zawsze przywodzi mi na myśl wczesnowik-toriańskie memento. Odniosłem również wrażenie — tak niewyraźne, iż omal mi umknęło — że obie ręce nie są w pełni zsynchronizowane. Zerknąłem na Ferdy’ego; spoglądał na siostrę z delikatnym zdziwieniem. Najpierw z uwagą wpatrywała się w pianistę, ale potem wbiła wzrok w podłogę i tak już pozostała do końca koncertu. Nieruchomo wpatrywał się w niego także ojciec, a jeśli nie omyliłem się znacznie, twarz mu pobladła i wyrażała coś w rodzaju rozczarowania. Muzykę mieli wszyscy we krwi, przez całe życie słuchali najlepszych pianistów i osądu dokonywali z instynktowną akuratnością. Jedyną osobą, po której nie było znać żadnych emocji, była Lea Makart. Słuchała bardzo uważnie, tak nieruchoma jak obraz w ściennej wnęce.

I Yzyszedł czas na opinię pianistki:

(idybym sądziła, że ma pan zadatki na artystę, radziłabym poświęcić wszystko dla sztuki. Tylko ona liczy się na tym świecie, w zestawieniu z nią bogactwo, pozycja i władza nie są warte wzmianki. [...] Widzę, to prawda, że pracował pan bardzo ciężko i nie był to czas stracony. Umiejętność gry na fortepianie zawsze będzie panu sprawiać przyjemność i jak żadna normalna osoba będzie pan w stanie docenić znakomitego gracza.

Nie miał jednak George, ciągnęła, ucha ani ręki, aby chociaż za tysiąc lat” stać się wybitnym pianistą.

Muzykalność i George’a, i Cordelii ma nieuleczalną l.azę, aczkolwiek u każdego z nich na czym innym ona polega. George jest pełen energii, poświęcenia, pasji do muzyki, brak mu jednak pewnej podstawowej neurologicznej kompetencji: nie ma słuchu. Cordelia z kolei ma nakomite ucho, czuje się jednak, iż nigdy nie nabędzie ubtelnej muzycznej frazy, nie oczyści swoich dźwięków „toporności” ani nie będzie potrafiła odróżnić muzyki i lobrej od złej, a wszystko z racji głębokiego braku (przez mą samą nieuświadomionego) muzycznej wrażliwości i smaku.

Czy także muzyczna wrażliwość — muzykalność w najszerszym znaczeniu tego słowa — wymaga odpowiedniego potencjału neurologicznego? Większość z nas może liczyć na jakąś harmonię między naszymi pragnieniami .1 zdolnościami i sposobnościami, zawsze jednak będą I acy, u których (jak u George’a) zdolności przeszkadzają w spełnieniu marzeń albo którzy (jak Cordelia) mają wspaniały muzyczny talent z jednym tylko, ale bardzo istotnym wyjątkiem: brak im smaku. Niepodobna, by jeden człowiek miał wszystkie talenty, czy to poznawcze, czy emocjonalne. Nawet Czajkowski był świadom tego, ze jego wielkiej biegłości melodycznej nie towarzyszy podobne wyczucie muzycznej struktury, wcale jednak nie

113