84409 PwTiR025

48 Rozdział 2

wykonywania zawodu, niezależność i etyka zawodowa, związanie tajemnicą zawodową, szczególne sposoby wynagradzania oraz ponoszenia odpowiedzialności zawodowej, jak również istnienie samorządu zawodowego. W nauce prawa postuluje się, aby w przyszłości status wolnego zawodu uzyskali przewodnicy turystyczni.

Powyższa ustawowa definicja działalności gospodarczej jest poddawana krytyce przez przedstawicieli nauki prawa. Jak wykazuje J. Grykiel, nie ma możliwości zweryfikowania faktu występowania przedmiotowych cech tej działalności. Brak choćby jednej z ustawowych cech (np. brak zamiaru ciągłego prowadzenia działalności) powoduje, że określonej działalności nie można uznać za działalność gospodarczą. Nie ma jednolitej interpretacji zakresu znaczeniowego tych cech, zwłaszcza zorganizowania i ciągłości. Powołany autor uważa te elementy omawianej definicji za zbędne tak samo, jak ustawowe odwołanie się do ekonomicznej klasyfikacji działalności. Nie bez racji zarzuca też tej definicji, że nie ma w niej instrumentów chroniących kontrahentów przed zarzutem, że dany podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej pomimo wpisu do rejestru przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej.

W konsekwencji J. Grykiel proponuje własną definicję działalności gospodarczej, zgodnie z którą oznacza ona uczestniczenie w obrocie gospodarczym w sposób uzasadniający przekonanie, że ma się do czynienia z samodzielnym podmiotem zarobkowo trudniącym się świadczeniem dla innych. Ta interesująca propozycja powinna być brana pod uwagę w zakresie rozumienia pojęcia działalności gospodarczej na gruncie prawa cywilnego, które samo nie definiuje tego pojęcia, a trudno bez zastrzeżeń przyjąć, że kodeksowe określenie przedsiębiorcy odwołuje się do rozumienia terminu „działalność gospodarcza” ustalonego przez akt o charakterze publicznoprawnym, jakim jest ustawa o s.d.g.

2.6. Pojęcie przedsiębiorcy

Podmiot podejmujący i wykonujący działalność gospodarczą jest określany przez ustawę o s.d.g. mianem przedsiębiorcy. Może nim być osoba fizyczna, jak też osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Chodzi tutaj wyłącznie o zdolność prawną polegającą na możliwości korzystania z uprawnień przedsiębiorcy i wykony wania jego obowiązków. Takimi jednostkami są spółki osobowe, co wynika z przepisów k.s.h., przyznających takim spółkom możliwość nabywania we własnym imieniu praw i zaciągania zobowiązań oraz pozywania i bycia pozywanymi, a także prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą. Zgodnie z k.s.h. takimi spółkami są spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe oraz spółki komandytowo-akcyjne.

Warunkiem posiadania statusu prawnego przedsiębiorcy jest, aby dany podmiot we własnym imieniu podejmował i wykonywał działalność gospodarczą w wyżej podanym rozumieniu. Oznacza to podejmowanie decyzji gospodarczych na własne ryzyko i z reguły na własny rachunek, przy ponoszeniu odpowiedzialności cywilnej oraz publicznoprawnej za wyniki finansowe określonej działalności gospodarczej.

Zgodnie z ustawą o s.d.g. za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Ustawowa definicja przedsiębiorcy uznaje zatem nie spółkę cywilną, ale wspólników takiej spółki za przedsiębiorców W świetle szczególnych ustaleń k.s.h. przedsiębiorcami są ponadto spółki kapitałowe w organizacji. Wskazany przepis bowiem przyznaje spółkom akcyjnym w organizacji oraz spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji możliwość nabywania we własnym imieniu praw i zaciągania zobowiązań oraz pozywania i bycia pozywanymi.

Trzeba zaznaczyć, że znowelizowany w 2003 r. kodeks cywilny wprowadza częściowo inne pojęcie przedsiębiorcy. W dodanych przepisach kodeksowych o przedsiębiorcach i ich oznaczaniu przedsiębiorca jest zdefiniowany jako osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Wskazana jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, czyli możność bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego, należy do kategorii określanej mianem niepełnych (ułomnych) osób prawnych. Do tej kategorii jednostek organizacyjnych znowelizowany k.c. nakazuje odpowiednio stosować przepisy o osobach prawnych. Należą do niej nie tylko wymienione osobowe spółki handlowe, ale również inne podmioty, jak np. stowarzyszenia niezarejestrowane. Natomiast pojęcie to nie obejmie spółek cywilnych, skoro ustawa nic przyznaje im zdolności prawnej.

Przeciwstawienie działalności gospodarczej i działalności zawodowej dokonane w kodeksowej definicji przedsiębiorcy jest nielogiczne i wprowadzające w błąd, gdyż wykonywana we własnym imieniu przez osobę fizyczną działalność gospodarcza mieści w sobie pojęcie działalności zawodowej. Nieraz świadczenie usług przewodnickich ma właśnie zarazem charakter działalności zawodowej, jak też działalności gospodarczej.

Kodeksowa definicja przedsiębiorcy znajduje zastosowanie do wszelkich stosunków cywilnoprawnych z udziałem podmiotów profesjonalnie prowadzących działalność gospodarczą. Przy tym nowelizacja kodeksu cywilnego z 2003 r. wprowadziła w odniesieniu do przedsiębiorców pojęcie firmy jako ich oznaczenia, pod którym działają. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa, określająca formę prawną danej osoby prawnej, a także zawierająca inne określenia dowolne obrane. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Natomiast firmą osoby