94282901 djvu

/

209

NERWY OBWODOWE

niety, chociażbyśmy zwiększali ją bardzo znacznie, nie jest już w stanie wywołać większego skurczu.

Stosując podniety wyższe od kresu pobudliwości, nigdy nie zauważa się ani znikania skurczu, ani nawet zmniejszania się, jeżeli tylko nerw i mięsień nie ulega znużeniu, które może wystąpić naprzykład po długich i wielokrotnych próbach z tym samym preparatem.

Możność wyrażenia w jednostkach energii bodźca elektrycznego, jeżeli używamy do podrażnienia rozbrojenia kondensatora, pozwala nam nie tylko porównać energię podniety z wysokością skurczu, lecz określić także stosunek pomiędzy podnietą a wykonaną podczas skurczu pracą, wyrażając obie w jednych i tych samych jednostkach, np. w ergach.

Pracę mięśnia, jak wiadomo obrachować można łatwo, znając ciężar, który mięsień podnosi i wysokość skurczu. Pierwszy z nich mierzymy w gramach, drugi w milimetrach; iloczyn zaś wyrażony w gramo-milimetrach, zamieniamy w* ergi według wzoru :

1 erga = gr. 1 cm., czyli w przybliżeniu 1 gramomilimeter =

y»i

100 erg.

Z takiego porównania okazuje się^ że energia podniety zawsze jest nieskończenie mniejszą od tej energii, którą może reprezentować praca, wykonana przez mięsień, z czego oczywiście wynika, że energia bodźca jest tylko czynnikiem wyzwalającym, że linia, wyobrażająca przyrost energii mięśnia w stosunku do wzrostu podniety, przebiega podobnie jak linia, wyobrażająca przyrost wysokości skurczu (patrz ryc. 68) i że na ten stosunek wpływa także wielkość obciążenia o tyle, że przy pewnej danej podniecie w pewnych granicach obciążenia (1—150 gr.) praca wykonana przez mięsień jest tern większą, im większe jest obciążenie, że poza tą granicą zaś energia mięśnia opada w miarę wzrostu obciążenia.

Działanie dwóch podniet współczesnych lub sz,,bko po sobie następujących, dopóki siła tych podniet nie dochodzi do tego stopnia, przy którym otrzymujemy największą czynność nerwów, daje efekt większy, aniżeli działanie każdej z tych podniet z osobna; powstaje więc w nerwie jakby sumowanie się dwóch podniet, właściwie dwóch stanów czynnych. Takie samo znaczenie mają także podniety, z których każda z osobna nie jest zdolną wywołać stanu czynnego nerwu. t. j. podniety, które nie dochodzą do progu po-

Fizyologia człowieka.    14