94280701 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 287

tak protoplasmatyczne jak i osiowe są także częścią składową komórki). Opiera się to zapatrywanie—jak we wstępie zaznaczono — na tem, że wszędzie, gdzie tylko są ośrodki w znaczeniu fizyologi-cznem, tam znajdujemy anatomicznie komórki nerwowe, dalej także na pewnych właściwościach fizyologicznych układu nerwowego środkowego, których nie posiadają włókna nerwów obwodowych, lub posiadają je w małym tylko stopniu rozwinięte. Do takich własności, które posiada układ nerwowy środkowy, obfitujący w komórki nerwowe, należą: zdolność sumowan ia, zdolność kształcenia, łatwość nużenia się, znaczne zwolnienie przewodnictwa.

To tak rozpo wszecTimone zapatrywanie zachwiał jednak Bethe, (1898) swojem znanem doświadczeniem nad krabem („carcinus mae-?ias“). Skorupiak ten posiada niektóre zwoje nerwowe (ganglia) tak zbudowane, że w pewnych częściach tych zwojów znajdują się tylko konglomeraty ciał komórek nerwowych. Komórki te są jednobie-gunowemi, posiadają jedną tylko wypustkę, która w dość znacznej dopiero odległości od ciała komórki rodziela się w kształcie litery T na włókno dośrodkowe i odśrodkowe. Rozdział ten przypada w miejscu, gdzie znajduje się obfita sieć włókienek nerwowych (neurupil).

Budowa tego rodzaju jest bardzo korzystna do wykonania doświadczenia, zapomocą którego usunąć można ciała komórek od pośredniczenia w odruchach.

Otóż Bethemu udało się odciąć tę część zwoju, do której dochodzą nerwy drugiego czułka (antenna) tego kraba, i to tylko tę część, w której znajdują się same ciała komórek, a przez tc mógł zostawić nietkniętym neuropil tych komórek. I okazało się, że po usunięciu ciał komórek z pozostawieniem neuropilu, odruch zwyczajny, który otrzymuje się z dotykania czułka (zginanie, następnie prostowanie) na jeden dzień ustaje, potem jednak wraca, jest nawet żywszy niż prawidłowo, ale utrzymuje się tylko przez 3 dni, poczerń ustaje bezpowrotnie. Z tego doświadczenia wysnuł Bethe wniosek, że przewodnictwo i modyfikacya stanu czynnego w układzie nerwowym środkowym odbywa się nie w ciałach komórek nerwowych, lecz w otaczających je sieciach włókienek nerwowych, które bezpośrednio łączą się z włókien kami nerwowemi przechodzącemi przez same komórki. Ciału komórek przypisuje Bethe tylko funk-cyę odżywczą dla włókien nerwowych, choć i ta funkcya zdaniem jego nie jest wyłącznym atrybutem komórek nerwowych.