94280901 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 289

niu Stensona porażenie tylnych kończyn i utrata czucia po pod wiązaniu aorty jest w pierwszej linii następstwem ustania krążenia w szarej substancyi rdzenia, która o wiele bogatszą jest w naczynia krwionośne, szczególnie włosowate, niż substancya biała. Jeżeli zamknięcie aorty trwało dłużej, restytucya staje się już niemożliwą: szara substancya uległa obumarciu. Podobnie podwiązanie lub ucisk tętnic szyjnych i kręgowych powoduje natychmiast utratę świadomości wskutek ustania krążenia krwi w mózgu. To upośledzenie czynności układu nerwowego środkowego wskutek ustania krążenia krwi jest w pierwszej linii następstwem braku tlenu, którego szara substancya podczas czynności swej bardzo wiele zużywa i chciwie też z krwi pobiera. Energiczny ten proces utleniania, tak żywy w substancyi szarej a o wiele leniwszy w białej, udało się bezpośrednio wykazać zapomocą wstrzykiwać błękitu metylenu do obiegu krwi. Ciało to ma tę własność, że oddaje z łatwością tlen substancyom redukującym, przez co się odbarwia; jeżeli je zatem wstrzykniemy do obiegu krwi, to barwi wszystkie tkanki na niebiesko, a zabarwienie to znika w miarę pochłaniania tlenu przez niektóre składniki tych tkanek. Otóż substancya biała pozostaje niebieską, podczas gdy substancya szara się odbarwia i to powoli, gdy znajduje się w spoczynku, tern szybciej zaś, im energiczniejszą jest czynność układu nerwowego środkowego (Hill). Doświadczenia te tyczyły się szczególnie kory mózgowej i wykazały w dalszym ciągu, że powinowactwo substancyi szarej do tlenu zmniejsza się lub ustaje w narkozie chloroformowej, w której utrata czucia jest właśnie następstwem zniesienia procesu utleniania.

Doświadczenia Yerworna wykonane inną metodą na rdzeniu żaby wykazały również istnienie żywych procesów utleniania w szarej substancyi. Produktami tego utleniania czyli oddychania wewnętrznego są: CO,, kwas mlekowy i prawdopodobnie cholina, które powstają ze spalenia nukleoproteidów i innych ciał wysoko złożonych, wchodzących w skład komórek i włókien nerwowych Powstawanie bezwodnika kwasu węglowego widoczne jest z tego, że krew wypływająca z mózgu jest bardziej żylną Dzięki zaś powstawaniu kwasu mlekowego substancya szara już w stanie spoczynku oddziaływa słabo alkalicznie lub obojętnie, a reakcya staje się kwaśną, gdy wprawimy ją w energiczny stan czynny, jak to wykazano w rdzeniu zwierząt zatrutych strychniną lub w zwoju współczulnym drażnionym bezpośrednio albo pośrednio prądem indukcyjnym lub wreszcie w płatach wzrokowych zwierząt, których oczy wystawiono na działanie silnego światła. Cholina znajduje się w wyciągach tkanki nerwowej, w płynie mózgo-rdzeniowym, a pochodzi prawdopodobnie z rozpadu lecytyny. Żywe procesy chemiczne, które towarzyszą stanowi podrażnienia układu nerwowego Fizyologia człowieka.    19