94280701 djvu

FIZYOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO 387

innego rodzaju. Zmiana tych wrażeń lub ich ustanie może wtedy być przyczyną obudzenia się ze snu. Stąd to pochodzi, że młynarz, który spi wśród jednostajnego stuku koła, budzi się gdy młyn staje, podobnie budzi się podróżny, drzemiący w wagonie, gdy pociąg nagle się zatrzyma, słuchacz śpiący na wykładzie, gdy prelegent zr» >bi przerwę.

W tern wszystkiem widzimy ważny wpływ, jaki wywierają wrażenia odbierane ze świata zewnętrznego na powstawanie snu, wpływ, który jedynie tylko w połączeniu ze znużeniem rozważać należy, jeżeli chodzi o wytłumaczenie przyczyny snu. A wpływ ten, jak z tego, co już powiedziano, wynika, jest dwojaki: z jednej strony bodźce zewnętrzne, pobudzające ośrodki psychiczne do pracy, przyczyniają się do szybszego ich nużenia, z drugiej strony ich obecność podtrzymuje pracę tych ośrodków i nie dozwala znużeniu brać górę.

Inne teorye, które tłumaczą powstawanie snu zmianami w krążeniu krwi w mózgu, albo zmianami morfologicznemu w komórkach nerwowych i w ich wypustkach, zasługują zaledwie na wymienienie. Bliżej niemi zajmować się nie ma potrzeby, albowiem występowanie tych zmian w czasie snu nie jest z wszelką pewnością dowiedzione, a nadto gdyby takie zmiany nawet rzeczywiście zachodziły, trzebaby znowu wyjaśnić, jaka jest przyczyna ich peryody-cznego jawienia się.

W czasie snu występują czasem marzenia senne czyli t. zw. sny. Najczęściej zdarza się to wtedy, gdy sen nie jest bardzo głęboki, a więc n. p. przed przebudzeniem się, gdy świadomość nie jest zupełnie, lecz tylko częściowo zniesiona. Marzenia senne powstają bądź pod wpływem podniet zewnętrznych n. p. słuchowych, dotykowych i t. p., bądź też pod wpływem podniet wewnętrznych, działających bezpośrednio na korę mózgową (zmiany w krążeniu, zatrucia i t. p.). Podniety te wywołują szereg wyobrażeń, a nawet prawidłowych kojarzeń, obracających się jednak w ściśle ograni-czonem ciasnem kole. Tylko pewne części kory mózgowej są czynne, inne niejako śpią, związek między niemi jest jakby przerwany, wpływ reszty kory na nie jest zupełnie zniesiony. Stąd pochodzą dysocyacye w wyobrażeniach, brak logicznego związku między wyobrażeniami, szybkie przemijanie obrazów pamięciowych, a śniący uważa te obrazy zupełnie bezkrytycznie za zjawiska rzeczywistości. Nie ma dla niego granic czasu ni przestrzeni, rzeczy najnieprawdo-

25*