94282801 djvu

V

508    K. \V. MAJEWSKI

wszej swej części, siatkówka czerwieni nie posiada wcale. W & iłku środkowym plamki żółtej czuła warstwa składa się z samycTi tylko czopków, które, jak wiadomo, nigdy nie zawierają czerwieni. U wężów, które nie posiadają pręcików, nie ma też w oku czerwieni wcale. Nie ma iej również * siatkówce gołębi i kur mimo obecności pręcików. Wszystkie te zwierzęta widzą jednak we dnie równie dobrze jak inne, których oczy wyposażone są w czerwień. Do obecności czerwieni w siatkówce przywiązana jest zdolność przystosowywania się oka do słabych stopni oświetlenia, czyli t. zw. adap tacy a, o której będzie mowa poniżej. W każdym razie poznanie własności czerwieni wzrokowej upoważnia nas do przypuszczenia, że prawdopodobnie istnieją w siatkówce inne jeszcze ciała wrażliwe na światło, i że od zmian, jakim one pod działaniem energii świetlnej ulegają, zależy może właściwa istota widzenia.

Ruchy w sfatkówce.

Oprócz czerwieni wzrokowej i jej zmian odkrjd Boli w siatkówce zjawisko ruchów wypustek barwikowych komórek warstwy przy błon k owej oraz kurczenie się samycbże komórek barwikowych pod wpfy wem światła. Ruch komórek barwikowych i ruch barwika w komórkach nie jest zjawiskiem właściwem wyłącznie tylko oku, wiadomo bowiem, że komórki bar kowe i w innych okolicach ciała posiadają kurczliwą protoplażmę, która wykonywa ruchy pod wpływem światła. Takim ruchem komórek barwikowych tłomac^ą się zmiany‘zabarwienia skór kameleona. Otóż podobne ruchy spostrzegać można i w komórkach barwikowych siatkówki. Ruchy te wybitne są u ryb i u płazów, mniej wybitne u gadów i u ptaków. U ssawców i u człowieka są one mało wyraźne. O istnieniu ich jednak świadczy spostrzeżenie Chiarego i Angelucciego, że u królików i psów tapetum silniej przylega do siatkówki naświetlonej. niż do siatkówki, która była przechowana w ciemności. Znaczy to, że pod wpływem światła wj pustki komórek przybłonka siatkówkowego wniknęły pomiędzy zewnętrzne człony czopków i pręcików. Engelmann (1885) wykazał, że ruch komórek barwikowych występuje nietylko pod wpływem bezpośredniego naświetlenia' siatkówki, ale także współczuł nie, przy naświetleniu drugiego oka. U żab ruchy barwikowe w siatkówce można wywołać nawet przez naświetlenie tylnych łapek, albo grzbietu.