Anio硑,obywatelki,kokietki i辪ony 趎iel Kalinowski6

Anio硑,obywatelki,kokietki i辪ony 趎iel Kalinowski6



140

rzalno艣膰 opisywanej sytuacji, przy czym wszelkie oceny formu艂uje sam autor tekst贸w niczym najwy偶szy s臋dzia.

Z wyra藕n膮 ju偶 przesad膮 i wrogo艣ci膮, niewyt艂umaczaln膮 nawet upodobaniem do antytezy czy paradoksu, spotkamy si臋 w innych aforyzmach 艢wi臋tochowskiego, przybieraj膮cych posta膰 szowinistycznych napa艣ci:

M臋偶czyzn臋 mo偶na nauczy膰 m膮dro艣ci, kobieta musi si臋 z ni膮 urodzi膰. (艢wi臋tochowski 1979:185)

Cz臋sto kszta艂cenie kobiet jest szczepieniem gruszek na wierzbie. (186) Kobieta wywar艂a na dzieje ludzko艣ci bardzo ma艂y wp艂yw dusz膮, ale ogromny cia艂em. (199)

M贸zgi wi臋kszo艣ci kobiet s膮 podobne do bry艂ki myd艂a, kt贸re wszelk膮 swoj膮 form臋 pierwotn膮 zmieniaj膮 w u偶yciu na bezkszta艂tne i g艂adkie kawa艂ki, a ostatecznie na plaski listek. (艢wi臋tochowski [b.r.J: 45)

W ostatniej grupie aforyzm贸w 艢wi臋tochowskiego dochodzi do g艂osu niemal klasyczny mizoginizm. U jego 藕r贸de艂 tkwi odwieczna opozycja m臋skiego rozumu, wykszta艂cenia, pozytywnie waloryzowanej moralno艣ci i kobiecej cielesno艣ci, intuicji oraz immoralno艣ci. Warto tutaj wskaza膰 na zbie偶no艣膰 opinii 艢wi臋tochowskiego z pogl膮dami nieprzejednanych wrog贸w' kobiet: Fryderyka Nietzschego i Ottona Weiningera. Polski publicysta, cho膰 nie akceptowa艂 filozoficznej postawry Nietzschego, jak r贸wnie偶 obcy mu by艂 mgli艣cie uduchowiony idealizm Weiningera, podziela艂 ich nienawi艣膰 do kobiet. Kiedy zestawi膰 aforystyczne wypowiedzi tych trzech tw贸rc贸w, okazuje si臋, 偶e ich argumenty przeciwko kobietom s膮 niezwykle zbli偶one, nawet pod wzgl臋dem stylistycznym. Przywo艂anie tutaj my艣licieli niemieckiego kr臋gu kulturowego jest nieprzypadkowe, albowiem po pierwsz.e obaj s膮 autorami aforyzm贸w (aforystyczna jest przecie偶 niemal cala tw贸rczo艣膰 Nietzschego, za艣 Weinin-ger napisa艂 zbiorek aforyzm贸w' Uber die letzten Dinge), po drugie za艣 prowokacyjny mizoginizm i g艂oszenie supremacji m臋sko艣ci nad kobieco艣ci膮 tych autor贸w stawa艂o si臋 cz臋sto tematem 贸wczesnych dyskusji literackich, kt贸re znane by艂y 艢wi臋tochowskiemu.

Anty feminizm aforyzm贸w Pos艂a Prawdy jest o tyle zaskakuj膮cy, i偶 w epoce pozytywizmu cz臋sto opowiada艂 si臋 on za emancypacj膮 kobiet; wystarczy tu wspomnie膰 jego om贸wienia tw贸rczo艣ci powie艣ciowej Elizy Orzeszkowej, Gabryelu (Narcyza 呕michowska), poezji Marii Konopnickiej czy te偶 uwagi o 鈥瀠twrorach niewie艣cich". By膰 mo偶e negatywne przedstawianie kobiet by艂o reakcj膮 m臋偶czyzny, kt贸ry deklaruj膮c si臋 w pewnym okresie swego 偶ycia jako zwolennik r贸wnouprawnienia, p贸藕niej, w latach 20. i 30. dwudziestego wieku do艣wiadcza! nie zawsze pozytywnych dla siebie konsekwencji g艂oszonych wcze艣niej postulat贸w teoretycznych Pewnym tak偶e wyja艣nieniem mog艂aby by膰 sytuacja biograficzna pisarza. Aforyzmy te tworzy! wszak starzej膮cy si臋 m臋偶czyzna, roz偶alony na dawn膮 偶on臋, prze偶ywaj膮cy u schy艂ku 偶ycia opr贸cz, wzlot贸w tak偶e i upadki w zwi膮zku z przesz艂o pi臋膰dziesi膮t lat m艂odsz膮 Mari膮 Zydowo. A wi臋c mo偶na by czyta膰 te aforyzmy jako akt kompensacji ar-tysty-m臋偶czyzny, przekazuj膮cego za po艣rednictwem literatury swe emocjonalne i egzystencjalne do艣wiadczenia z kobietami w' formie aforystycznych wpis贸w:

Nierozwi膮zywalno艣膰 ma艂偶e艅stwa jest pomys艂em bardzo dobrym, szkoda tylko, 偶e nie daje si臋 zastosowa膰 do 艂udzi. (艢wi臋tochowski 1979:

186)

Mi艂o艣膰 stworzy艂a wiele cud贸w, nienawi艣膰 - ani jednego dobrego czynu.

(186)

Zakochanie m臋偶czyzny w sile wieku, je偶eli ju偶 nast臋puje, rzadko bywa przelotnym oszo艂omieniem, lecz stanowi pierwsz膮, najgor臋tsz膮 fal膮 mi艂o艣ci. (艢wi臋tochowski [b.r.]: 44)

Odwieczny temat aforystyki, czyli zwi膮zek kobiety z m臋偶czyzn膮, uzyskuje w polskiej literaturze tak偶e zupe艂nie odmienn膮 posta膰. Po czasie mizoginicznych 鈥瀘dkry膰" pojawia si臋 niebagatelna i fascynuj膮ca osobowo艣膰 Marii Komornickiej. W 1907 roku drukuje ona na 艂amach Literatury i Sztuki aforystyczne rozwa偶ania dotycz膮ce relacji kobieco-m臋skich w nowych spo艂ecznych i 艣wiatopogl膮dowych warunkach. Uwagi to z.nacz膮ce, gdy偶 wskazuj膮 na coraz wyra藕niejsze p臋kanie patriarchalnego modelu kultury, cho膰 wci膮偶 jeszcze wydawa艂 si臋 on nienaruszony. W pierwszej cz臋艣ci aforystycznego cyklu zatytu艂owanej O Nim (1907) autorka przede wszystkim ukazuje 鈥瀝ozdwojenie psychiczne i p艂ciowe" m臋偶czyzny. Z jednej bowiem strony przyspiesza on wyzwolenie si臋 kobiety z dawnych niewolniczych relacji spo艂ecznych, z drugiej - 偶a艂uje dawnych czas贸w i t臋skni do w艂adzy nad ni膮, do deprawowania jej i umieszczania w艣r贸d ni偶szych byt贸w.

O samej kobiecie pisze Komornicka w drugiej cz臋艣ci rozwa偶a艅, O Niej (1907). Ci膮g rozmy艣la艅 rozpoczyna od krytyki 鈥瀗admiernego he-teryzmu" kobiet, ich poddawaniu si臋 dyktatowi biologii i destrukcyjnych emocji:

O te idealistyczne niby kobietki, o te krokodyle 艂ezki rzewnie zranionego samolubstwa. Z g艂臋bok膮 uciech膮 instynktu wzniecaj膮 鈥瀦apa艂y" swych partner贸w flirtowych, a gdy zapa艂y te wobec 鈥瀒dealnej" kropki realizuj膮 si臋 pobocznie, podnosz膮 wznios艂y j臋k nad trywialno艣ci膮 m臋sk膮. W gruncie jest to zaw贸d szachraja, kt贸remu nie uda艂o si臋 zmonopolizowa膰 na w艂asn膮 korzy艣膰 tej si艂y nerwowej, kt贸r膮 rozp臋ta艂 i w kt贸-


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski6 140 realno艣膰 opisywanej sytuacji, przy czym ws
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski 128 Po艣 wia towska, Hali na (1995) Wierne un/bmn
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski1 130 wartie mia艂y one powa偶ny wp艂yw na sposoby
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski4 136 oczekuj膮c odpowiedzi na pytanie dotycz膮ce
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski 128 Po艣 wia towska, Hali na (1995) Wierne un/bmn
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski2 skuje tutaj posta膰 nadludzkiego, duchowego czy
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski3 zmach negatywna figura kobiety jako 鈥瀖arnego p
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski 128 Po艣 wia towska, Hali na (1995) Wierne un/bmn
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski1 130 wanie mia艂y one powa偶ny wp艂yw na sposoby k
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski4 136 oczekuj膮c odpowiedzi na pytanie dotycz膮ce
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski5 138 艣ci towarzystwa w salonie i realizuje konw
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski7 rej by艂oby tak b艂ogo k膮pa膰 si臋 bezod powiedzia
Anio?y,obywatelki,kokietki i?mony ?niel Kalinowski8 144 ___(1907) 鈥瀂e 艣wiata pici (aforyzmy i kome

wi臋cej podobnych podstron